Kubiccy herbu Kolumna Skrzydlata [ Bogusławscy, Świętorzeccy i inni ]
Ostatnia
aktualizacja : 14.06.2022 r. Wyszukiwarka : Ctrl
+ F KUBICCY h. Kolumna Skrzydlata (wg Uruskiego) Maciej,
podporucznik inżynierji i Jakub, podporucznik wojsk koronnych, otrzymali
nobilitacje 1790 r. Jakub Kubicki
[ur.+/-1735] ż.
NN. Syn : Jan Kubicki
[ur.+/-1765] [wg dr M. Minakowskiego : Antoni] ż.
NN Dzieci
: A1. Leopold Kubicki A2. Łukasz Kubicki A3. Walenty Kubicki A4. Wojciech
Kubicki ----------------------------------------------------------------- Linia braci Jakuba i Macieja (nobilitowani
1790 r.) : Konrad Kubicki [ur.+/-1730], prawdopodobnie szlachta
siewierska ż.
Marianna N. [ur.+/-1730] Dzieci : (Jakub, Maciej, Anna) A1. Jakub
Kubicki
(ur.1758 Warszawa - zm.13.06.1833 Wilków k. m. Grójec), architekt [PSB, tom 16] [zgon zgłosili :
Wielmożny Stanisław Zawadzki, lat 30, doktor medycyny, mieszkał : Warszawa i
Wielmożny Tomasz Smoliński, lat 53, mieszkał : Warszawa] Pochowany w
Warszawie w katakumbach na Powązkach. Pochówek Jakuba
Kubickiego na Powązkach w Warszawie jest niepewny. Mimo stwierdzeń, że prochy
Jakuba Kubickiego zostały w okresie
późniejszym przeniesione na Powązki – nie ma na to praktycznie żadnego
potwierdzenia [Uwagi : Jan W. Kaczmarek] Naczelny
Budowniczy w Księstwie Warszawskim Początkową edukację rozpoczął w
kolegium jezuickim w Warszawie. Jednym z jego nauczycieli był znakomity wówczas
matematyk i rysownik N. Łuczyński. W 1783 r. otrzymał od króla
stypendium i podjął naukę we Włoszech, którą kontynuował wraz z bratem do
1786 r. Był najzdolniejszym uczniem
sławnego Domenica Merliniego. 1789 r. Jakub Kubicki, nobilitowany : Warszawa 14.05.1789 r.
ze szlachty siewierskiej, przysięga 15.05.1789 r. [1] („Volumina Legum” T.IX, str. 190 – 191)] 1790 r. oficer, porucznik chorągwi
laski wielkiej koronnej 12.03.1790 r.
otrzymał herb Kolumna Skrzydlata, 1794 r. Stanisław August
zaszczycił rangą Majora Artylerii 1794 r. Komisarz Komisji
Porządkowej Księstwa Mazowieckiego (przydział otrzymany 24.04.1794 r.) 1795 r. „Bądź pewien, że
równie i o tobie jako zasłużonym pamiętać będą” – tymi słowami
król Stanisław August Poniatowski opuszczający
Warszawę w styczniu 1795 pożegnał Jakuba Kubickiego – jednego z
bardziej cenionych przez siebie ludzi epoki, a przede
wszystkim architektów. 1806 r. Budowniczy Rządowy w
Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, Architekt Generalny 1811 r. członek honorowy loży
masońskiej „Świątynia Izis”, 1818 r. loża „Jutrzenka
Wschodząca” 1818 r. Intendent jeneralny
budowli koronnych 1825 r. Kawaler Orderu Św.
Stanisława 2 - ej klasy, Intendent Zamku Królewskiego (1815 r. 4 - ej klasy,
1818 r. 3 - ej klasy) Członek Towarzystwa królewskiego
gospodarczo - rolniczego Po przejściu na emeryturę zakupił
dobra w Wilkowie k. Grójca. Wierzyciel sumy 1000 złp. na dobrach Wembry, par. Łankieliszki, pow. augustowski [„Dziennik Powszechny”
nr 238, 13.08.1835 r.[, [„Dziennik Powszechny” nr 329, 23.11.1835
r.] Posesor dóbr Wilków, od 1832 r.
właściciel dóbr Wilków. Na kolumnie grobowej Jakuba
Kubickiego w Wilkowie odnajdujemy epitafium „Popioły Twe zamknięto w
tym smutnym
grobie, pamięć w sercu i duszy zostanie po Tobie”. Jakub Kubicki jest autorem wielu
znakomitych projektów architektonicznych. W wielu przypadkach nie tylko
projektował, a również nadzorował
budowy czy przebudowy. Do najważniejszych jego prac należą projekty
: Pałac w Bejscach z 1802, Pałac w Pławowicach z 1804 - 1805,
przebudowa budynku Jezuitów na liceum Krzemienieckie (1805), Kościół pw. św. Klemensa i zajazd
w Nadarzynie (1806), 18 pawilonów rogatkowych w Warszawie (1816 - 1823), po 2
w każdej lokalizacji : rogatki Mokotowskie,
Grochowskie, Marymonckie, Wolskie, Jerozolimskie, Golędzinowskie,
Powązkowskie, Ząbkowskie i Czeniakowskie, Kaplica Prawosławna św. Trójcy w
Warszawie na Podwalu (po 1818), Plac Zamkowy w Warszawie (1818 -
1821), Arkady Kubickiego na Zamku
Królewskim w Warszawie (1819 - 1821), 2 kordegardy przy ul. Wiejskiej
w Warszawie, projekt Świątyni Opatrzności Bożej w
Warszawie, Kościół w Mokobodach, Brama Egipska zamku w Tarnopolu,
Pałac w Białaczowie (ok.1797), przebudowa
zameczku w zespole pałacowo - parkowym w Radziejowicach, Ratusz w Płocku
(1827), Płockie rogatki miejskie (1816 - 1818, 1825) : Warszawskie,
Dobrzyńskie i Płońskie, Pałac w Ładyhach, Pałac w Samczykach -
projektant dekoracji sufitu w
okrągłym salonie, Bramy Triumfalne na Placu Trzech Krzyży w Warszawie
(1809, 1815), Pałac w Radziejowicach (przebudowa z
przełomu XVIII i XIX wieku), Kościół w Radziejowicach (1820), szereg obiektów
na terenie warszawskich Łazienek ; Belweder w Warszawie (przebudowa 1818 - 22), Świątynia
Sybilli (ok.1820), Maneż w obrębie Belwederu (1823 - 24), Stajnia Kubickiego (1825 -
1826), Nowa Kordegarda (1830), Do obiektów przypisywanych Jakubowi
Kubickiemu należą też : Świątynia Egipska w
Łazienkach Królewskich w Warszawie (1819 - 22), Koszary Kantonistów
(Dom Inwalidów) w Łazienkach Królewskich w Warszawie (1826 -
29), Kompleks Pałacowy w Folwarku Sielce w Warszawie, dawniej
część Łazienek Królewskich (ok.1820 r.). Warszawa, par. św.
Krzyż, metryka chrztu Jakuba Ignacego Kubickiego 26.07.1758 r. Akt zgonu Jakuba
Kubickiego, Wilków 1833 r. 1/ „Gazeta
Warszawska” nr 163, 20.06.1833 r. 2/ Pomnik Jakuba
Kubickiego w Wilkowie Jakub Kubicki
wykonał pod koniec życia projekt kościoła neogotyckiego - kaplicy pochowalnej
rodu Świętorzeckich w
Bohuszewiczach (ob. Białoruś), stanowiących centrum klucza majątków Świętorzeckich
Wybudowany został
w latach 1850 - 1853. To właśnie w tym
kościele - kaplicy rozpoczęło się Powstanie Styczniowe na Mińszczyźnie. Fot. 1.
Bohuszewicze, kościół przed renowacją [powiększ] Fot. 2.
Bohuszewicze, kościół po renowacji ż. Anna Bletyng (Pleting,
Pletyn) (ur.ok.1757 - zm.13.03.1841 Wilków), lat 84 [zgon zgłosili : Henryk Skrzypkowski, lat 27, plenipotent dóbr
Wilków i
Wawrzyniec Zarzycki lat 36, ekonom dóbr Wilków] Dzieci : (Helena, Józefa,
Ludwik, Izabela) [Informacje : internet, Jan W. Kaczmarek (uzupełnienia i
zdjęcia)] B1. Helena Kubicka (ur.1784 Warszawa - zm.1822) Mieszkała w Warszawie
na Starym Mieście, a następnie w majątku Wilków dzierżawionym przez jej ojca
Jakuba od roku 1791 (majątek wykupiony został
przez Jakuba Kubickiego w roku 1832). Jakub przyjaźnił się z Józefem
Kazimierzem Świętorzeckim - literatem, działaczem
politycznym (patrz notka odnośnie Józefa Kazimierza Świętorzeckiego). W
okresie Insurekcji jeden i drugi zatrudnieni
byli w Departamencie Policji Księstwa Mazowieckiego. Jakub jako sędzia sądu
kryminalnego Księstwa Mazowieckiego, a
Józef Kazimierz jako pisarz i sekretarz. Józef Kazimierz miał syna Aleksego Świętorzeckiego (ur. w Warszawie
1778 r.) ze
związku ze starszą córką szambelana i kamerdynera królewskiego Hennicka
– Anną. Józef
Kazimierz z rodziną
mieszkali w Zamku Królewskim w Warszawie przy
rodzinie szambelana – kamerdynera Hennicka. Aleksy i Helena wzięli ślub
w roku 1804, a
w akcie ślubu wymienieni są ich ojcowie. Aleksy Świętorzecki uczęszczał do
szkół warszawskich i kształcił się pod okiem ojca
Józefa Kazimierza. Dnia 19.04.1794 r. podpisał w
warszawskim ratuszu - razem z ojcem - Akces do Powstania Narodowego. Był kancelistą Wydz. Porządku
RNN. Po upadku Powstania Kościuszkowskiego przeniósł się z rodziną do
rezydencji bp.
A. Naruszewicza w Janowie (ob. Janów Podlaski). Wspomagał tam ojca w pracy
dla A. Naruszewicza, a po jego śmierci w
zarządzaniu jego majątkiem. Bp. A. Naruszewicz wyznaczył
bowiem Józefa Kazimierza na swego plenipotenta. Później mieszkał z
żoną w majątku Malinowszczyzna na Mińszczyźnie. Tam na świat przyszła ich
córka Anna. W okresie późniejszym dzielili swoje
miejsce zamieszkania między Wilków, Malinowszczyznę i Warszawę.
m.(śl.25.06.1804 Warszawa, par. św. Jan, akt 61) Aleksy Świętorzecki (ur.1778 Warszawa) [3] Starożyna rodzina
Świętorzeckich - Juchniewiczów / Juszkiewiczów o przebogatej historii i
tradycji kojarzona jest często z
Wielkim Księciem Litewskim Giedyminem i jego żoną Jewną., a
właściwie z ich synem Księciem Kierniowskim i
Słonimskim - Monwidem (1313 - 1348). Według niektórych źródeł Monwid zmarł
bezpotomnie, według badań innych miał jednak syna
o imieniu Juszko, który urodzil się około roku 1340. Właśnie od Juszki ma
pochodzić rodzina Świętorzeckich, która rozmieściła początkowe
swe siedziby nad rzeką Świętą (Świętorzecze) koło Wilkomierza. Drzewo
genealogiczne Świętorzeckich zawierające
takie dane było przechowywane i eksponowane w centrach kluczy majątków
rodzinnych w : Krzywiczach Wielkich, Malinowszczyźnie, a przede
wszystkim w Bohuszewiczach i Trzaskowszczyźnie. Rodzina spokrewniona i
spowinowacona z
wieloma wybitnymi rodami z terenu WXL, Polski a również Europy. Aleksy Świętorzecki
(ur.1778 Warszawa), uczęszczał do szkół warszawskich i kształcil się pod
okiem ojca Józefa Kazimierza. Dnia 19.04.1794 r. podpisał w warszawskim ratuszu - razem z ojcem - Akces
do Powstania Narodowego. Był kancelistą Wydz. Porządku RNN. Po upadku Powstania
Kościuszkowskiego przeniósł się z rodziną do rezydencji bp. A. Naruszewicza w
Janowie (ob. Janów Podlaski). W okresie późniejszym mieszkał na Mińszczyźnie. ojc. Józef Kazimierz Świętorzecki
(ur.1749), s. Mikołaja poeta, tłumacz, działacz
polityczny. Ukończył szkołę jezuicką w Nieświeżu, studiował retorykę w
Słucku, filozofię w Płocku, a
również pogłębiał wiedzę we Włoszech. Był profesorem gramatyki i geografii w
Collegium Nobillium. Pełnił funkcję sekretarza prymasa
Gabriela Podomskiego w Gdańsku. Doskonały tłumacz literatury obcej, pisał
liczne artykuły, sprawozdania i wiersze, które
publikował m.in. w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych”.
Przyjaciel i współpracownik : Adama
Naruszewicza, Jana Ursyna Niemcewicza, Antoniego Nagłowskiego, Franciszka
Zabłockiego i Dionizego Knaźnina. D. Kniaźnin, jeden najlepszych swoich utworów
poetyckich poświęcił rodzinie Józefa Kazimerza Śwętorzeckiego, który
zatyłułował „Oda do Anny Świętorzeckiej”. Pracował również w Dep.
Policji, major Wojsk Polskich, dworzanin i powiernik księcia
Adama Kazimierza Czartoryskiego. Członek warszawskiej loży „Świątynia
Izis” – był jej sekretarzem. Zatrudniony został również w Tow. Kołłątaja, któremu „był
pomocny w redagowaniu konstytucji”. Współpracował też z Ignacym
Potockim. Za swoje radykalne
poglądy nazywany był warszawskim Robespierrem. Podpisał akt przystąpienia do
Powstania Kościuszkowskiego.
Po upadku powstania przeniósł się do Janowa. Razem z synem Aleksym wspomagali
tam A. Naruszewicza. Po śmierci
Naruszewicza został plenipotentem jego dóbr. Po roku 1797 powrócił w rodzinne
strony na Mińszczyznę. Tam zawiadywał jednym z
majątków rodzinnych. Był dwukrotnie żonaty z córkami szambelana i kamerdynera Hennicka (Heynika), który
pełnił te funkcje u Augusta III, a później Stanisława Augusta. Pierwsza żona
Anna, a po jek śmierci Helena. Mikołaj Świętorzecki (ojciec
Józefa Kazimierza Ś.) krajczy starodubski, mostowniczy miński, sędzia miński,
krajczy miński, oboźny miński, z
ramienia Sejmu Wielkiego członek komisji do lustracji dóbr w woj. mińskim. Współwłaściciel
majątku Trzaskowszczyzna. Brat stryjeczny Antoniego Świętorzeckiego. mat.(śl.1776) Anna
Hennick (Heynik) [ur.+/-1750] córka szambelana i
kamerdynera królewskiego. Autorka przekładu z języka francuszkiego powieści „Zofia”
autorstwa F.T.M. Baculard
d' Arnaud. Przekład zostal opublikowany w “Zabawach Przyjemnych i
Pożytecznych” w 1776 r. Dzieci Aleksego Heleny : (Anna) C1. Anna Świętorzecka (ur.1804 majątek
Malinowszczyzna k. Mołodeczna - zm.1891 Wenecja)
[Malinowszczyzna, pow. wilejski, od 1827 r. własność Świętorzeckich] W 1864 r. zesłana
razem z mężem Czesławem do Czembaru koło Penzy za pomoc udzieloną powstańcom.
Po powrocie zamieszkała
w Warszawie i w wyniku procesów sądowych odzyskała należne jej kwoty z
majątku Wilków. Wyjechała następnie
do Wenecji, gdzie zamieszkała z synem. Anna Świętorzecka pierwsze
lata życie spędziła w rodzinnym majątku
- Malinowszczyźnie. Tam też pobierała naukę prowadzoną przez guwernerów domowych. Duży nacisk
w jej edukacji położono na naukę języków obcych. Następnie uczyła
się w Mińsku pod okiem sióstr zakonnych, które przygotowywały panny z rodzin
szlacheckich do prowadzenia wykwintnych
domów i zaznajamiały z dobrymi manierami. Trzy lata kontynuowała naukę w Warszawie
pogłębiającą jej wiedzę
ogólną z nastawieniem na historię, geografię, matematykę i języki. Często
odwiedzała majątek Wilków pod Grójcem, który był własnością jej dziadka Jakuba Kubickiego. Była
obecna przy jego śmierci. Drogą dziedziczenia Wilków przeszedł w
jej ręce. Poślubiła swojego kuzyna z klucza majątków Bohuszewicze - Czesława Świętorzeckiego. Miała piątkę dzieci : Bolesława, Gustawa, Aleksego, Juliusza i Zofię.
Przeżyła ogromną traumę tracąc większość z nich w
tragicznych okolicznościach. Gustaw utopił się w Tarasowszczyźnie mając 14
lat, jego bliźniaczy brat schorowany od
narodzin przeżył tylko trzy lata. Kolejny syn Juliusz - niedopilnowany przez
opiekującą się nim włościankę uległ wypadkowi w
stajniach dworskich i po kilku dniach zmarł. Od tej chwili Anna diametralnie
się zmieniła stając się osobą traktującą włościan w
sposób brutalny i nienawistny. Doprowadziło to do konieczności jej
przeprowadzki razem z mężem do Trzaskowszczyzny. W okresie Powstania Styczniowego
Czesław i Anna stali się pośrednikami między partiami powstańczymi, a
ochotnikami chcącymi zasilić szeregi powstańcze.
Przebywając w Mińsku - gdzie mieli swoje mieszkanie w kamienicy Delpacego przy
Wysokim Rynku - prowadzili agitację nawołując młodych do wstąpienia do partii
powstańczych. Anna była kobietą ogromnej odwagi.
Pozostało wspomnienie mówiące, że w nocy sama przewiozła trzech ciężko
rannych powstańców wozem chłopskim z okolic Marcjanówki do
lekarza w Mińsku. Za swą działalność Anna i Czesław zostali zesłani do
Czembaru i tam zmuszeni do
wycinki drzew na terenach bagiennych. Schorowany Czesław nie wytrzymał tych
trudów i zmarł. Anna, by przeżyć imała się różnych
zajęć między innymi prała bieliznę miejscowym notablom. W tym czasie jej
rodzina z Warszawy - po wielu
próbach - uzyskała zgodę na jej powrót z zesłania pod
warunkiem, że nie zamieszka w swoich rodzinnych stronach. Przebywała w
Warszawie i po odzyskaniu należnych jej środków z majątku Wilków wyjechała do
Wenecji. Tam zamieszkała w zakupionych dwóch
pałacykach z synem i wnuczką Zofią, a następnie też z drugą żoną syna Marią i
wnuczką Emmą. Prowadziła otwarte domy
przyjmując przede wszystkim emigrantów polskich. Po śmierci syna Bolesława -
w do końca niewyjaśnionych okolicznościach
- popadła w apatię. Jej spowiednikiem i powiernikiem stał się wybitny kapłan,
późniejszy prowincjał wenecki Franciszek
Stateczny. Odwiedzał Annę z przyjacielem biskupem Giuseppe Melchiorre Santo
– późniejszym papieżem Piusem X. Franciszek
Stateczny w swoich pamiętnikach określa Annę jako osobę wyjątkowo mądrą o szerokiej
wiedzy. Tytułuje ją przemiennie księżną lub
hrabiną. Anna Świętorzecka zapisała mu w testamencie część ogromnej
biblioteki, którą zgromadzili
Świętorzeccy w Wenecji. Anna Czesławowa Świętorzecka
(1804 - 1891), rzeźba Kazimierza Jelskiego, w zbiorach Muzeum Narodowego
w Warszawie m. Czesław Antoni
Świętorzecki (ur.1803 - zm.1864) naukę odbył w Wilnie w
szkole wydziałowej, a następnie w prywatnej męskiej szkole warszawskiej. Deputat szlachty
powiatu mińskiego, marszałek miński, członek komisji potwierdzeń wywodów
szlacheckich, członek komisji budowlanej
woj. mińskiego, członek trybunału szlacheckiego w Ihumeniu, właściciel
ogromnych dóbr na ihumeńszczyźnie (patrz opis przy
postaci jego syna Bolesława). Uczestnik Powstania Listopadowego.
Walczył w oddziale dominikanina ks.
Ludwika Jasińskiego (Jasieńskiego), pod głównym dowództwem Karola hr.
Przeździeckiego w powiecie Oszmiańskim. Był w powstaniu
oszmiańskim od pierwszego jego dnia - 4 kwietnia 1831 rok. Brał udział w
opanowaniu Oszmiany przez
powstańców i obronie miasta przed rosyjską ekspedycją karną w dniach 15 -17
kwietnia 1831 roku. Uszedł z częścią powstańców
do Puszczy Nalibockiej unikając rzezi jaką zgotowali rosyjscy żołnierze mieszkańcom
miasta i powstańcom. Połączone
powstańcze siły oszmiańskie i mińskie kontynuowały powstanie. Brał udział w
bitwach pod Wiszniewem i
Runiem (Rumem), Wilejką, Burbiszkami. W potyczce pod Bienicą został ciężko
ranny otrzymując postrzał w płuco. Uszedł z pola
potyczki i schronił się w majątku Bienica unikając zatrzymania przez chłopów
i Żydów wspomagających siły rosyjskie
w wyłapywaniu powstańców. Ożenił się z kuzynką z majątku Malinowszczyzna
– Anną ze Świętorzeckich, z
którą miał piątkę dzieci. Wspólnie z żoną wspomagali powstańców 1863 roku.
Organizował broń uzyskując ją z różnych majątków
od miejscowych ziemian, a następnie dostarczał do powstańczych punktów
kontaktowych. Za pomoc udzielaną powstańcom,
a przede wszystkim partii powstańczej syna Bolesława został aresztowany 19.06.1863 r. i zesłany razem z
żoną Anną w styczniu 1864 r. do Czembaru w gub. penzeńskiej. Zmuszany do
ciężkiej pracy na bagnach zachorował. Odnowiła mu się
choroba płuc, która była wynikiem otrzymanego postrzału w okresie powstania
1831 r. i wkrótce zmarł. Upamiętniony został
tablicą na grobie rodzinnym na cmentarzu w Luboniu – Żabikowie. Jego siostra
Justyna (1793 - 1872) poślubiła Stanisława Świętorzeckiego (1787 - 1838) z
Malinowszczyzny. Mieli oni córkę
Brygidę (1825 - 1900), której mężem był Tomasz Zan - arcypromienisty, poeta,
geolog, przyrodnik, organizator
Zgromadzenia Filaretów, przyjaciel i mentor Adama Mickiewicza ojc. Tadeusz
Świętorzecki (ur.1762 - zm.1822)
komisarz cywilno - wojskowy woj. mińskiego, por. wojsk
litewskich, sędzia Sądu Głównego Dep. Drugiego Gub. Mińskiej, podkomorzy i sędzia miński, w trakcie wojny 1812 r.
członek Rady Municypalnej w Mińsku, marszałek powiatu mińskiego, dziedzic Tszaskowszczyzny i Bohuszewicz, organizator
zaplecza wojskowego dla żołnierzy polskich biorących udział w kampanii rosyjskiej. Jego brat Józef Świętorzecki i
kuzyn Władysław Świętorzecki z majątku Krzywicze Wielkie -
uczestnicy wojen napoleońskich. Porucznik i podporucznik Pułku Eklerów
Gwardii Cesarskiej. Władysław odznaczony Krzyżem
Legii Honorowej. Obaj walczyli w szeregach napoleońskich do końca działań
wojennych 1813 – 1814 roku. W trakcie wojen zaprzyjaźnili się
z przedstawicielami rodziny Bogusławskich – również żołnierzami
napoleońskimi. Od tego
okresu datuje się przyjaźń między tymi rodzinami zwieńczona ślubem Bolesława
Świętorzeckiego z Marią z
Bogusławskich w Wenecji.
Po klęsce
wojsk napoleońskich w kampanii rosyjskiej 1812 r. Tadeusz
dał schronienie w swoich majątkach powracającym rannym i chorym żołnierzom
polskim i francuskim. 1 żona : Maria Wańkowicz h. Lis 2 żona
(śl.ok.1789) Brygida Chmielewska h. Wieniawa (ur.ok.1765 - zm.1865) syn Antoniego
Świętorzeckiego (ur.1719 - zm.1799), pisarza ziemskiego mińskiego, posła sejmowego, posła
królewskiego, strażnika mińskiego, deputata mińskiego, podczaszego mińskiego, konsyliarza woj. Mińskiego i Katarzyny Bohdanowicz h. Bończa (zm.1800), c. Kazimierza i Judyty z d.
Pomorska h. Gryf
Brygida Chmielewska h. Wieniawa, żona Tadeusza
Świętorzeckiego wywodząca się z rodziny Franciszka Chmielewskiego herbu Wieniawa – miecznika przemyskiego.
Był on członkiem konfederacji województwa ruskiego zawiązanej 10
grudnia 1733 roku w obronie wolnej elekcji Stanisława
Leszczyńskiego, podpisał się również na akcie konfederacji
Generalnej W. Ks. Lit. 28 kwietnia 1764 r., ogłoszonej w Wilnie.
Spokrewniona z Józefem Kanonikiem Kamienieckim. Jej bratem był
Walenty wice – regent Zawskrzyński (Zawskrzeński) ur.ok.1758 r., który
miał synów Jana (1785 - 1849) i Franciszka (1788 – 1852). Z tej rodziny wywodzis
się Gracjan Adam Chmielewski herbu Wieniawa
(1840 - 1930), syn Franciszka Chmielewskiego i Agnieszki ze
Świtasiowskich – pedagog, polski botanik, powstaniec
styczniowy 1863 r., wychowanek Szkoły Głównej w Warszawie, kawaler
Krzyża Virtuti Militari - jak również Franciszek Chmielewski h. Wieniawa
(1841 – 1925), powstaniec styczniowy, który walczył w partii generała
Mariana
Langiewicza. Pochowana w Trzaskowszczyźnie. Antoni
Świętorzecki (ur.1719 - zm.1799) Syn
Michała i Anny z d. Żukowska h. Jastrzębiec (oboje pochowani w kościele
parafialnym w Krasnym Siele) używał
nazwiska Juchnowicz - Świątorzecki, a następnie Juchnowicz –
Świętorzecki, ostatecznie odrzucił pierwszy człon nazwiska i występował już jako Antoni Świętorzecki.
Podpisał w sierpniu 1746 roku instrukcję i kredens posłom woj. mińskiego na sejm warszawski. W spadku po rodzicach
otrzymał majątek Uszę Olechnowicką. W 1748 roku wybrany został w Mińsku na
posła na sejm warszawski. W lipcu 1754 obrany strażnikiem mińskim, a w lutym 1756 deputatem do Trybunału Głównego Litewskiego, w sierpniu 1762
ponownie obrany posłem na sejm warszawski. Świętorzecki był obok przedstawicieli spokrewnionej i spowinowaconej
rodziny Radziwiłłów najbardziej wpływowym politykiem na tych terenach. Był jednym z najbardziej wpływowych
przedstawicieli stronnictwa „Familii”. Występował przeciwko
niektórym działaniom stronnictwa radziwiłłowskiego. Stał się
niekwestionowanym przywódcą swojej licznej rodziny obsadzonej na wielu znaczących stanowiskach. Poparł skazanie J.
Wołodkowicza na karę śmierci za domniemaną zdradę stanu. Jako poseł woj. mińskiego
poparł i podpisał z liczną swoją rodziną elekcję Stanisława Augusta
Poniatowskiego, a jako podczaszy konsyliarz woj. mińskiego „Akt
przystąpienia Stanów skonfederowanych W.X.L. do
skonfederowanych Stanów
Koronnych”. W lutym 1765 wybrany został pisarzem ziemskim mińskim. W
sierpniu 1766 wraz z siostrzeńcem Janem
Pawlikowskim – łowczym mińskim - kolejny raz obrany został posłem do
Warszawy. Był jednym z przedstawicieli
królewskich, którzy posłowali do Petersburga i Wiednia. Wydawał i pisał instrukcje dla
przedstawicieli mińskich
na sejm rozbiorowy.
W tym okresie utrzymywał bardzo dobre stosunki z Radziwiłłami. Karol
Stanisław Radziwiłł „Panie Kochanku” określał go w listach do króla jako przyjaciela i
krewniaka dziękując Świętorzeckiemu za poparcie królewskich kandydatów do Trybunału Głównego Litewskiego. Antoni wraz z synami:
Janem, Tadeuszem, Fabianem i Marcinem brali udział - jako goście - w powitaniu króla Stanisława Augusta
Poniatowskiego w trakcie jego wizyty w Nieświeżu u K. S. Radziwiłła. Przed
sejmikami poselskimi 1788 roku prymas Michał Poniatowski polecił woj.
mińskiemu A. Chmarze współpracę z przedstawicielami rodziny
Świętorzeckich i Pawlikowskich reprezentowanymi przez Antoniego Świętorzeckiego. Na mocy
konstytucji Sejmu Wielkiego został Antoni Ś. Z urzędu sędzią ziemskim
mińskim. Po wkroczeniu wosk rosyjskich na Litwę - czując się zagrożonym – uciekł z czterema
synami i zięciem. Później powrócili i musieli egzystować w nowych warunkach politycznych. Pozostał na swoich urzędach po drugim rozbiorze w
1793 roku. Posiadał znaczne dobra : część Uszy Olechnowickiej, Draczków, Ślepiankę, Pokalin,
Czyki - Czyżki, Uszę w parafii krasnosielskiej,
Kojdanowszczyznę, nabytą od Ogińskich Trzaskowszczyznę, Isłocz,
Kobylniki – Narocz kupione od Oskierków, Ossów oraz duży dwór w Mińsku. Miał synów: Jana, Józefa,
Marcina, Tadeusza, Fabiana, Kajetana oraz córki: Teresę, Annę i Judytę. Przez żonę syna Jana – Cecylię z Kukiewiczów spowinowacony
z Tadeuszem Kościuszką. Ciekawostka genealogiczna rodu Świętorzeckich
: matka żony Antoniego Świętorzeckiego Katarzyna z
Bohdanowiczów h. Bończa była córką Kazimierza i Judyty z (?) - Pomorskich h. Gryf. Kazimierz Bohdanowicz
wywodził się od Fedka Bohdanowicza Chreptiowicza - podskarbiego litewskiego,
a również od Semena Bohdanowicza. Z tej rodziny wywodził się Stanisław
Bohdanowicz - przeor
klasztoru karmelitów w Chwałojnie w powiecie szawelskim. Początkowo rodzina
ta używała nazwiska Bohdan h.
Bończa, a dopiero później Bohdanowicz. Natomiast Judyta z (?) Pomorskich h.
Gryf wywodziła się z rodziny książąt pomorskich Gryfitów - Świebodziców o szerokich
koligacjach, również międzynarodowych. Jej nazwisko rodowe składało się z dwóch części. Pierwszy człon nazwiska jest
trudny do odszyfrowania w dokumentach, ale wszystko wskazuje, że Jaxa. W tej sytuacji pełne jej nazwisko brzmiało : Judyta Jaxa – Pomorska h. Gryf. Dzieci : (Bolesław, Gustaw,
Aleksy, Juliusz, Zofia)
D1. Bolesław Telesfor Świętorzecki
(ur.17.01.1831 Bohuszewicze, pow. ihumeński - zm.6.02.1888 Wenecja)
Jego
ojcem chrzestnym był Leon (Lew) Osztrop, gubernialny marszałek szlachty. Był
właścicielem ogromnego dominium ziemskiego zwanego Ordynacją Bohuszewicko –
Trzaskowszczyźniańską składającego się z miasteczek, wsi, folwarków, hutorów : Bohuszewicze, Trzaskowszczyzna, Podwołożka,
Budkowo, Swoboda Górecka, Horki, Lada I, Lada II, Główna Lada Tadulicze,
Uście, Hanuta, Kaluha I, Kaluha II, Stary Zadobrycz, części Rawanicz
(Słotwińskich), części
Tarasowszczyzny, Parafianki, Czerwonego Boru i innych ziem
rozrzuconych po Mińszczyźnie. Majątek ten znacznie się powiększył po
ślubie Bolesława z Laurą z Zawadzkich, która wniosła do rodziny swoje
rozległe posiadłości. Do majątku należała otoczona parkiem i sadami rezydencja pałacowa w
Bohuszewiczach i dwór w Trzaskowszczyźnie. Początkowo
naukę pobierał w domu rodzinnym pod nadzorem nauczycieli domowych. Jednym z
jego nauczycieli był Edward
Bogusławski – ojciec drugiej żony (Maria z Bogusławskich), a następnie
w gimnazjum w Mińsku. Później uczył się w Instytucie Szlacheckim w Wilnie. Po zdaniu matury studiował na
Uniwersytecie w Petersburgu – Wydział
Kameralistyki. W roku 1858
ojciec Czesław przepisał cały majątek na niego. Pracował też w Mińskiej
Deputacji Szlacheckiej jako pisarz i inspektor od wywodów szlachectwa. Poślubił Laurę z Zawadzkich, z którą miał
córkę Zofię. Ich ceremonia ślubna przeszła do historii Białej Rusi. Zjechali
na ślub i wesele przedstawiciele najznamienitszych rodów ziemiańskich. Został
wybrany na marszałka szlachty powiatu mińskiego i ihumeńskiego.
Był zwolennikiem uwłaszczenia chłopów. Związany był z ruchem patriotycznym, reprezentował poglądy polityczne zbliżone
do stronnictwa „białych”. Był pod stałym tajnym dozorem policji carskiej. W roku 1862 jego żona Laura ciężko zachorowała.
W tej sytuacji córkę i żonę wywiózł do Francji, gdzie Laura odbywała leczenie w
Hyeres nad Morzem Śródziemnym. Bolesław natomiast udał się do Paryża jako
poseł Komitetu
Litewskiego. Następnie wrócił na Mińszczyznę. Mianowany został Powstańczym
Komisarzem Rządu Narodowego województwa mińskiego. Zorganizował i wyposażył sławną partię powstańczą,
która pod wspólnym dowództwem jego i Stanisława Laskowskiego stoczyła bitwy pod
Marcjanówką, Ladami, w lasach Bohuszewickich, Jurewiczami, Łuczynem
oraz liczne mniejsze potyczki. Skazany został zaocznie przez władze carskie
na karę śmierci. Za jego głowę wyznaczono bardzo wysoką nagrodę. Ciężko ranny i złożony
tyfusem – dzięki pomocy biskupa mińskiego Adama Wojtkiewicza - ukrywał
się w Katedrze w Mińsku, a następnie przez Moskwę, Petersburg, Finlandię i
Szwecję dostał się do Francji. Przybył do Hyeres, gdzie opiekował
się żoną do jej śmierci. Później zamieszkał w Paryżu i zaangażował się w pracę polskich organizacji
patriotycznych na emigracji. Był członkiem Komitetu Emigracji Polskiej, twórcą
Komitetu Samopomocy i wspólnie z księdzem Żulińskim twórcą Organizacji Ogółu,
redaktorem pism
emigracyjnych. W Zurichu
(Szwajcaria) razem z Żulińskim powołali do życie pismo emigracyjne „Polska”. Jako
człowiek o znakomitych koligacjach
i doskonałej znajomości kilku języków był posłem emigracji polskiej i odbywał podróże w sprawach narodowych do wielu krajów. Przeprowadził rozmowy na dworze
angielskim, bawarskim oraz był przyjęty w Godollo pod Budapesztem przez cesarzową Elżbietę i jej syna Rudolfa. Rozmowy
przeprowadził również w Wiedniu i Stambule. Kilkakrotnie rozmawiał o sprawie polskiej z cesarzem Napoleonem III. W latach
1867 - 1869 odbył studia w elitarnej Ecol Speciale Militaire de Saint Cyr, które ukończył z wysoką notą. Zniesmaczony ciągłymi
niesnaskami w organizacjach niepodległościowych i likwidacją Organizacji Ogółu zaciągnął się do Armii
Francuskiej i wziął udział w wojnie francusko – pruskiej walcząc w randze podporucznika w 5 Baonie piechoty I Regimentu
Cudzoziemskiego (Legia Cudzoziemska). Został ranny w pierwszej bitwie o Orlean. Wsławił się w drugiej bitwie o Orlean w daniach
2 – 4. XII.1870 roku, gdzie przejął dowództwo po poległych i rannych oficerach. Przeprowadził brawurowy atak na pozycje
pruskie. Został awansowany do stopnia porucznika i został dowódcą 8 Komp. I Baonu Piechoty I Regimentu
Cudzoziemskiego. Odmówił
jednak zdecydowanie uczestniczenia w
pacyfikacji Komuny Paryskiej co miało duży wpływ na jego dalszą karierę wojskową. Przeniesiony
został do Algieru i służył tam w miejscowościach Geryville, Mascara i
Tiaret. W związku z doskonałą postawą został dowódcą 7.Komp. 4 Baonu I Regimentu.
Następnie wszedł do składu dowództwa Armii Francuskiej w Algierze i pełnił
funkcję kwatermistrza. Po podaniu
się do dymisji w roku 1876 zamieszkał w Wenecji razem z matką Anną i córka
Zofią. Tam Świętorzeccy posiadali dwie rezydencje pałacowe koło Bazyliki Santa Maria della
Salute przy Canale Grande. Ich dom był zawsze otwarty dla emigrantów polskich. Bolesław odrzucił propozycję
przejęcia naczelnego dowództwa nad tworzącym się w Stambule wojskiem polskim. Odmówił również kierowniczego
uczestnictwa w pracach Rządu Narodowego powstałego w Wiedniu. Nie
interesowały go działania, które jego zdaniem nie miały żadnych szans
powodzenia. Został natomiast członkiem Sądu Honorowego
Emigracji. W Wenecji jego córka Zofia poślubiła Konstantego Prozora.
Prowadził ożywioną korespondencję z wieloma znaczącymi osobami życia politycznego w Europie,
a przede wszystkim przedstawicielami emigracji polskiej. W Wenecji
Bolesław poślubił Marię z Bogusławskich i miał z nią córkę Emmę. W tym okresie otrzymał kolejną
propozycję objęcia naczelnego dowództwa tworzonego na emigracji
wojska polskiego. Okoliczności jego śmierci są praktycznie do dzisiaj niewyjaśnione i pozostawiają wiele wątpliwości.
Tablice upamiętniające jego postać znajdują się na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie i na cmentarzu w
Luboniu – Żabikowie. W Powstaniu
Styczniowym uczestniczyło wielu przedstawicieli rodu Świętorzeckich. Jednak
najbardziej związanymi z postacią Bolesława Świętorzeckiego i jego rodziną byli
kuzynowie Apolinary i Rodryg Świętorzeccy z klucza majątkowego
Krzywicze Wielkie koło Rakowa. Z tego gniazda rodowego pochodził Władysław
– uczestnik wojen
napoleońskich, a również dwóch stryjów Apolinarego i Rodryga –
Adam i Ludwik uczestnicy Powstania Listopadowego.
Świętorzecki Apolinary Otton (ur. 22.03.1835 - zm. 1915), syn
Władysława h. Trąby i Kazimiery ze Świdów h. Grabie.
Urodził się
w majątku rodowym Krzywicze Wielkie koło Rakowa. Jego ojciec Władysław -
bohater wojen napoleońskich -
odznaczony krzyżem Francuskiej Legii Honorowej, który otrzymał z rąk cesarza
Napoleona I. Kształcił się w gimnazjum mińskim i instytucie szlacheckim. Następnie dwa lata był w
akademii medycznej w Petersburgu i tyleż w uniwersytecie w Moskwie. Bolesław Świętorzecki powierzył mu zawiadowanie
swoimi majątkami w czasie podróży poślubnej, którą
odbył z Laurą z Zawadzkich do Krakowa, Wiednia, Wenecji, Rzymu i na Capri.
Musiał wielce ufać Apolinaremu, bo kolejny raz powierzył mu swoje dobra wyjeżdżając z
córką Zofią i żoną Laurą do Francji w celu leczenia chorej Laury na terenie Prowansji, a jednocześnie udając się do Paryża
jako poseł Komitetu Litewskiego. W 1863 r. Apolinary znalazł się w partii powstańczej Pawła Dybowskiego (Zaremby). Po
upadku powstania ukrywał się u rodziny w guberni tambowskiej. Tam został
aresztowany w przekonaniu władz, że jest poszukiwanym Bolesławem
Świętorzeckim. Przewieziony został do Mińska, a
następnie do Petersburga i Moskwy w celach śledczych. Został zesłany do
Irkucka i Usola za udział w powstaniu. Następnie skazany na przymusowe osiedlenia na
tych terenach. Po powrocie z zesłania mieszkał w maj. Hranicze (w pow. wilejskim) u siostry Cezarowej
Świdowej, której majątkiem zarządzał. Szczegóły, dotyczące udziału Apolinarego Świętorzeckiego w powstaniu, oraz
dzieje jego wygnania znaleźć można w jego pamiętnikach, wydanych p. t. „Ze wspomnień wygnańca" przez Zofię
Kowalewską. Zmarł w roku 1915 i pochowany został w Radoszkowiczach. Starszy
brat Apolinarego Stefan Rodryg Świętorzecki (1823 – 1909) kształcił się
w gimnazjum mińskim, a następnie w Petersburgu. Zatrudniony był, w wyniku wyborów, w
służbie cywilnej komisji budowlanej. Jako członek powstańczej organizacji mińskiej w 1863 roku
skazany został na 20 lat ciężkich robót, które odbywał w Usolu (gubernia irkucka). Po
manifeście, który skrócił mu karę pierwotną przebywał jako osiedleniec w
fabryce tiulmeńskiej, a następnie pracował w zarządzie górniczym w Irkucku. Wrócił do kraju w roku
1880 i zamieszkał, podobnie jak jego brat Apolinary, u siostry Cezarowej
Świdowej w majątku Hranicze. Zmarł w roku 1909. Pochowany został na cmentarzu
w Radoszkowiczach. Fot.1.
Rodryg Stefan Świętorzecki (1823 - 1909), s. Władysława i Kazimiery z d. Świda
Fot.2.
Boleslaw Świętorzecki (1831 - 1888) z okresu przed powstaniem 1863 r. Fot.3.
Apolinary Otton Świętorzecki (1835 - 1915), s. Wławdysława i Kazimiery z
Świda Fot.4.
Władysław i Kazimiera Świętorzeccy Ciekawostka genealogiczna rodu Świętorzeckich
: ród Świętorzeckich spowinowacony z rodem książęcym
Cavendish – Devonshire i Pignatelli d’Aragona, a dalej przez nich z rodziną królewską panującą na Wyspach Brytyjskich.
Spowinowacony również w okresie późniejszym z Dworem Brytyjskim, Dworem Greckim, Dworem Szwedzkim,
Dworem Hiszpańskim przez przodków księżnej Julii
Battenberg (Mountbatten), z domu Hauke h. Bosak, która poślubiła księcia
Aleksandra Heskiego i była matką księcia Bułgarii
Aleksandra I Battenberga oraz prababką księcia Filipa Montbattena –
Windsora - męża królowej Elżbiety II, praprababką księcia Karola i prapraprababką księcia
Williama oraz księcia Harrego. Była również babką
Ludwiki Battenberg - żony króla Szwecji Gustawa VI Adolfa, babką
Wiktorii Battenberg - żony Alfonsa XIII
króla Hiszpanii, praprababką Juana
Carlosa I Burbona - króla Hiszpanii, prapraprababką Filipa VI Burbona -
obecnego króla Hiszpanii, a również babką Wiktorii
Alicji Battenberg, która poślubiła Andrzeja Greckiego z Dworu Greckiego.
Fot
1. Bolesław Świętorzecki w okresie wojny francusko - pruskiej
Fot
2. Bolesław Świętorzecki (1831 – 1888) i żona Laura Zawadzka (1840
– 1864)
Fot
3. Bolesław Świętorzecki
(1831 – 1888)
Fot.
1. Zdjęcie ślubne Bolesława Świętorzeckego z Marią Bogusławską wykonane w
Wenecji Fot. 2. Maria Świętorzecka z d. Bogusławska z córką
Emmą [powiększ]
Fot. 3. Maria Świętorzecka z Bogusławskich z córką Emmą otoczone
dziewczynkami z pensji
Bronisławy Bogusławskiej z Rzepeckich [powiększ]
1 ż. Laura Zawadzka (h. Jastrzębiec (ur.1840 - zm.24.05.1864 Hyeres nad
M. Śródziemnym, Francja) Po śmierci rodziców
opiekę nad nią i jej majątkiem sprawowała spokrewniona rodzina mińskiego gubernialnego marszałka szlachty Leona (Lwa) Osztropa, mieszkała w jego
rozleglych majątkach z pałacami w Pryłukach i Dukorze. Następnie opiekę nad nią przjęła spokrewniona z
Zawadzkimi i Osztropami rodzina marszałka gubernialnego Ottona Horwatta. Jako wiano wniosła do rodu
Świętorzeckich rozkegłe dziedziczne majątki : Błuże, Czerkasy, Horodno, Wiesiałowo,
Sucin. W Bohuszewiczach założyła szkółkę dla dzieci wiejskich, również teatrzyk plenerowy, w którym aktorami byli też
włościanie. Wielkie uznanie w środowisku
patriotycznym przyniosła jej postawa w stosunku do władz carskich. Przykładem
może być tu odmowa wstania z fotela w Teatrze Mińskim podczas
wizyty w nim na spektaklu operowym przedstawiciela rodu panującego Romanowych i gubernatora mińskiego w
trakcie grania hymnu Rosji oraz odmowa tańca z carem
Aleksandrem II Romanowem na balu w salach redutowych w Mińsku w
trakcie jego pobytu na Mińszczyźnie.
Była człowiekiem wyjjątkowej dobroci - włościanie nazywali ją
„dobrą panią”, a środowisko, w którym się obracała
„białym aniołem”. Przed wybuchem Powstania Styczniowego na
Białej Rusi ciężko zachorowała na suchoty i została razem z córką wywieziona przez męża Bolesława na leczenie
do Hyeres we Francji. Bolesław wrócił na Mińszczyznę i wziął bardzo znaczący udział w powstaniu. Po jego
zakończeniu przyjechał ponownie do Hyeres – tu opiekował się żoną aż do jej śmierci. Msza żałobna w miejscowym kościele
zgromadziła wielu znakomitych przedstawicieli emigracji polskiej. ojc. Kazimierz Zawadzki h. Jastrzębiec mat. Barbara Iwanowska h. Iwanowski (odmiana h. Rogala)
2 ż. Maria Bogusławska h. Rawicz (ur.6.06.1868 Wilowyszki -
zm.8.02.1929 Poznań), poch. na zlikwidowanym cmentarzu na Dębcu (Poznań),
natomiast jej symboliczna mogiła znajduje
się w grobowcu rodzinnym w Luboniu - Żabikowie. [Wiłkowyszki,
ziemia suwalska, ob. Litwa) polska pisarka, aktorka
teatralna, dziennikarka i działaczka oświatowa. Pisała
głównie powieści historyczne, książki, opowiadania i sztuki teatralne dla
dzieci i młodzieży.
Jako aktorka teatralna występowała m.in. w teatrach Poznania i Płocka. Ukończyła
pensję Henryki Czarnockiej w Warszawie, Znała biegle sześć języków.
Działaczka niepodległościowa, związana z tajnymi organizacjami niepodległościowymi.
Wielokrotnie przesłuchiwana
przez władze carskie. Na
wiadomość o grożącym jej aresztowaniu przeniosła się z córką do Krakowa.
Współpracowała z Centralnym
Komitetem Obywatelskim i jego przywódcą księciem Zdzisławem
Lubomirskim. Prowadziła akcje odczytowe w ramach działalności w Polskiej Macierzy Szkolnej i Straży
Kresowej w Warszawie, na Kresach Wschodnich i na Pomorzu, redaktorka
naczelna ‘Drwęcy”. Autorka ponad 40 książek i opowiadań dla
dzieci, mlodzieży i dorosłych. Do
najważniejszych jej prac należą : „Biały Dwór
nad Stochodem”, „Gospoda pod modrym fartuszkiem”,
„Virtuti Militari”. Siostra Edwarda Romualda
Bogusławskiego (1848 - 1917), wybitnego historyka, publicysty i krytyka, autora wielu prac dotyczących Słowiańsczyzny, Do
nalważniejszych jego prac należą : „Historia Słowian” (1888) i „Historia Polski” (1889). Jej siostra
Waleria Czeszejko Sochacka z domu Bogusławska (1860 - 1924) miała czterech synów.
Dwóch z nich zginęło na moskiewskiej Łubiance, a dwóch pozostałych w wojnach
z bolszewikami.
Jej dziadkiem był
Urban Damian Bogusławski (1780 - 1833), uczestnik Wojen
Napoleońskich, major wojsk
Księstwa Warszawskiego. Credo życiowe Marii
Świętorzeckiej z Bogusławskich zawarte w napisanej przez nią - tuż przed
wybuchem I Wojny Światowej - „Pamiątce
powstania 1863 roku” : Trzeba przeto, aby kobiety, szczególniej zaś matki, przyzwyczajały dzieci do poszanowania grosza. Pieniądz nam
gwałtownie potrzebny; na obronę kresów, na wykupywanie ziemi, na szkolnictwo. […]. Praca
najwdzięczniejsza, najwłaściwsza kobiecie to szerzenie oświaty. Od
tego apostolstwa żadna Polka usuwać się nie może. Jak kwiat otrzymujący
słoneczne promienie, oddaje wonią i
barwą przyrodzie – tak człowiek to co otrzymał na drodze oświaty uważać powinien za
pożyczone od Boga, a oddawać to braciom swoim ciągłym nauczaniem i
przykładem. Pracą, zapobiegliwością i Oświatą jedynie możemy budować te podwaliny, na których Polska powstanie !”
Swoje życie podsumowała pod koniec lat 20 – tych XX wieku wpisem w pamiętniku : „Moja droga życiowa zawiła po
wertepach historii : od Ojczyzny w kajdanach przez piękności
pełne obce ziemie, wijąca się po kresowych bezdrożach, wypełniona rodzinnymi tragediami,
osobistym nieszczęściem i łzami rozlewanymi w samotności, ale zawsze z Polską pod
ramię i umajona wspaniałymi ludźmi, których
spotykałam bardzo często, a zwłaszcza rozświetlona najbliższą rodziną, która szczęściem mym mimo
tylu trudności była i pozostanie”. ojc. Edward Wojciech
Bogusławski (ur.1823 - zm.1902) [zob. niżej] mat. Rozalia Michalina Karasińska (ur.4.09.1825 -
zm.11.11.1878), poch. Warszawa, cm. Powązkowski [zob. niżej] Rodzeństwo
Marii Świętorzeckiej z d. Bogusławska :
(Edward Romuald B., Klementyna B., Władysław B., Waleria
B., Aniela Andżelika B.) 1/ Bratem Marii był Edward Romuald Bogusławski (ur.7.02.1848 Warszawa
- zm.19.03.1917 Warszawa),
Wybitny historyk słowiańszczyzny, publicysta i krytyk, który po ukończeniu
gimnazjum w Suwałkach w roku 1865 studiował na wydziale Filologiczno - Historycznym Szkoły
Głównej w Warszawie, w latach 1865 - 1869. Od
1870 r. pracował jako nauczyciel w szkołach prywatnych w Warszawie. W
szkołach męskich wykładał język łaciński, grekę i historię, a w żeńskich historię.
Odwiedzał najzasobniejsze
biblioteki i archiwa na terenie całej Europy w poszukiwaniu materiałó do swoich prac. Od 1908 r. stał
się członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a później jego członkiem rzeczywistym. W swoich pracach
udowadniał autochtonizm Słowian, uważał, że Słowianie zamieszkiwali tereny między Renem, Wisłą , Dźwiną. Autor
wielu znaczących prac historycznych, wywołujących wśród historyków niekończące się dyskusje. Do
najważniejszych dzieł Bogusławskiego należy z pewnością
„Historia Słowian” wydana w dwóch tomach w roku 1888 i
uzupełniona w roku 1899 oraz „Historia Polski” wydana w
1889 r., a również „ Dowody autochtonizmu Słowian na przestrzeni
zajmowanej przez nich w wiekach średnich” – 1912, „Lito - Windyjskie i
Windyjskie nazwy gór, rzek, jezior i osad w Europie” – 1889,
„Metoda i środki poznania czasów przedhistorycznych, przeszłości
Słowian” – 1901,
„Początki Corwacji Illiryjskiej” – 1893,
„Problemat Słowiański” – 1889. Był autorem podstaw języka
ogólnosłowiańskiego, w którym napisał kilka swoich prac. Brat Marii przez wielu
był uważany za lojalistę w związku ze swoimi poglądami dotyczącymi Słowian. Było to zupełnie niezgodne z prawdą.
Potrafił odróżnić wspólną historię Słowian od zagadnień politycznych jego epoki i starań o odzyskanie
niepodległości. Całym swoim życiem udowodnił oddanie sprawie narodowej. Był zresztą i w tej materii wielokrotnie
doceniony. Dowodem może być tu między innymi imienne zaproszenia jakie wystosował do niego Związek Narodowy
Polski w Stanach Zjednoczonych Północnej Ameryki na
Kongres Narodowy
Polski, który odbył się w Waszyngtonie w maju 1910 roku, którego preludium
było uroczyste odsłonięcie pomników Kościuszki i Pułaskiego.
Był kolegą szkolnym Henryka Sienkiewicza. Sienkiewicz rozpoczął tam
naukę na
kierunku medycznym, później przeniósł się na prawo, by ostatecznie pobierać naukę na kierunku
filologiczno – historycznym - jak Bogusławski. Ich termin nauki w
tej szkole zazębiał się. Oboje zostali uwidocznieni na
zbiorowym zdjęciu absolwentów szkoły wykonanym w trakcie obchodów
jubileuszowych, a pod zdjęciem widnieją ich
autografy. Jeden z badaczy jego działalności naukowej napisał
: „Edward Romuald Bogusławski to znakomity polski historyk końca XIX i początku XX
wieku, znający świetnie języki słowiańskie, łacinę, grekę, a także niemiecki, francuski oraz podstawy innych języków
starożytnych, przekonany i bezkompromisowy polski autochtonista. Jakże żałośnie przy nim wyglądają
naukowcy współcześni”.
Jego żoną była
Bronisława z Rzepeckich (zm. 04.09.1913) herbu Białynia, wywodząca się z rodziny znakomitych księgarzy i
bibliofilów pochodzących z Krakowa, Warszawy i Poznania :
Ludwika, Wacława, Jana, Henryka oraz Heleny nazywanej matką Chrzestną
Powstania Wielkopolskiego.
Wykształcenie zdobywała w Wiedniu i Warszawie. Prowadziła w Warszawie
pensję dla dziewcząt. Organizowała wieczorki
teatralne z inscenizowanymi obrazami historycznymi, w których występowała
między innymi
Maria Bogusławska – późniejsza żona Bolesława Świętorzeckiego, a
również późniejsza sławna aktorka, a przyjaciółka Marii – Wanda Siemaszkowa. Zmarła w
trakcie pobytu u siostry męża Walerii Czeszejko Sochackiej z Bogusławskich w Pogulance pod Dźwińskiem (Dyneburg)
– obecna Łotwa. Pochowana w grobowcu rodzinnym na Powązkach w Warszawie.
Edward i Bronisława Bogusławscy odegrali w życiu Emmy Świętorzeckiej -
Bogusławskiej ogromną rolę. Przez
długi czas występowali z przyczyn politycznych jako jej rodzice, a Emma
traktowała ich jak drugą mamę i drugiego tatę.
Fot.
1. Edward Romuald Bogusławski (ur.7.02.1848 Warszawa zm.19.03.1917 Warszawa),
wybitny
historyk, s. Edwarda Wojciecha i Rozalii z Karasińskich, brat Marii z
Bogusławskich Świętorzeckiej
Fot. 2. Zdjęcie absolwentów Szkoły Głównej Warszawskiej z autografami. W górnym rzędzie historyk
Edward Bogusławski, w dolnym rzędzie jego kolega z okresu studiów pisarz Henryk Sienkiewicz.
Zdjęcie w posiadaniu rodziny oraz znajduje się w Muzeum w Kielcach [powiększ]
Fot. 3. Bronisława Bogusławska z Rzepeckich, żona Edwarda
Bogusławskiego historyka, która prowadziła w Warszawie pensję dla dziewcząt i była
praktycznie drugą mamą
Emmy Świętorzeckiej - Bogusławskiej [powiększ] 2/
Klementyna Bogusławska (ur.1850 – zm. jako dziecko) 3/ Drugim bratem Marii był Władysław Bogusławski (ur.1852 - zm.1929),
inżynier górnik, architekt,
przedsiębiorca, ziemianin i wielki rzecznik sprawy
narodowej. Po zakończeniu nauki mieszkał na Śląsku w Kolonii Raden w Dąbrowie Górniczej. Tam pracował i był w
zarządzie miejscowej kopalni. Po wczesnej śmierci swojej żony Eugenii z Zalassowskich herbu Półkozic i córki
Pelagii osiadł w rejonie Częstochowy.
Nabył tu dwa majątki ziemskie : Zacisze
(obecnie dzielnica Częstochowy Stradom) i Wilkowiecko. Właścicielem
Zacisza stał się za sprawą ożenku z córką Czesława Wyttek de Wytte
– Sabiną. Rodzina ta herbu Kraj – Witte wywodziła się z Niderlandów miała wielowiekowe tradycje.
Wspomnieć tu należy jego udział i sfinansowanie części kosztów przy
odbudowie Wieży Jasnogórskiej, która spłonęła w roku
1900, inicjatywę i starania o
utworzenie średniej szkoły rolniczej w mieście. Współpracował i
częściowo finansował
działania odnośnie powstania w Częstochowie tramwaju elektrycznego w roku 1908.
Wybudował koszary na Zaciszu, które obecnie są siedzibą
Centralnej Państwowej Straży Pożarnej. Przede wszystkim zaś razem ze
swoim synem z pierwszego małżeństwa z Eugenią z Zalassowskich - Alfonsem
Władysławem (1880 - 1921) byli współautorami
sławnej wystawy przemysłowej w Częstochowie ukazującej możliwości gospodarcze
ziem polskich. Ogólny nadzór architektoniczny nad przygotowaniem terenów wystawowych powierzono
Alfonsowi Bogusławskiemu, a jego ojciec Władysław nadzorował kilka inwestycji wystawowych, a przede
wszystkim centralną stację elektryczną. Projektowaniem zajęli się najlepsi polscy architekci: Jan Witkiewicz - Koszczyca,
Czesław Przybylski, Władysław Bogusławski i
Alfons Bogusławski, a również Józef Gałęzowski, Konstanty Jakimowicz, Józef Kon oraz
Henryk Gay. Wystawa była przygotowywana przez komitet organizacyjny, do którego
należeli wybitni polscy działacze. Przewodniczącym komitetu został książę Stefan Lubomirski, a jego zastępcą
hrabia Karol Raczyński. Maria miała również trzy
siostry – Klementynę Aleksandrę (ur.
1850 - zmarła jako dziecko), Anielę Tekle Stanisławę zw. Andżelikę (1862 - 1915) i Walerię (1860 - 1924). Natomiast Waleria poślubiła Wacława
Borysa Czeszejkę Sochackiego (1860 - 1919), który był farmaceutą. Początkowo mieszkali w Niżynie w
rejonie czernihowskim (dzisiejsza Ukraina), a następnie przenieśli
się do Dyneburga nad Dźwiną (obecna Łotwa). Tu pod miastem na Pogulance nabyli
mały dworek, który stał się centrum spotkań Polaków zamieszkujących
okolice. Wacław Czeszejko oprócz pracy we własnej
aptece prowadził laboratorium farmaceutyczne, w którym przeprowadzał badania
nad nowymi lekami.
Małżeństwo to doczekało się czterech synów. Żaden z nich nie zmarł śmiercią
naturalną. Dwóch zginęło na Łubiance, jeden jako polski żołnierz zmarł w trakcie wojny polsko -
bolszewickiej na skutek odniesionych ran, czwartego
Sowieci zamordowali w Charkowie w ramach czystki katyńskiej.
Pierwszą żoną Władysława Bogusławskiego była Eugenia z Zalassowskich
(Żelisławskich) h. Półkozic (1862 – 1881). Eugenia żyła
tylko 19 lat. Pochodziła z bardzo zamożnej rodziny, właścicieli majątków
Dziewki i Żelisławice.
Była córką Hipolita i Walerii ze Stojowskich. Epitafia rodziny
Zalassowskich można zobaczyć w wielu starych świątyniach Siewierza. W Żelisławicach natomiast - stoi
rodowa kaplica z XVIII wieku, a w niej pochowany został między innymi radca wojewódzki Hipolit. Z tego związku
miał Władysław syna Alfonsa (26.05.1880 –
1921) i córkę Pelagię, która urodziła się w roku 1881 i po kilku
miesiącach zmarła. Eugenia z córką Pelagią zostały pochowane
na Cmentarzu Św. Trójcy w Będzinie. Ich zabytkowy nagrobek został odnowiony. Z
drugą żoną Sabiną Alicją Lidią z rodu von Wytte de Witek (27.10.1862 –
27.02.1915) wyznania ewangelicko – augsburskiego, córką Czesława i
Eugenii z Naglów miał Władysław piątkę dzieci : córki Janinę i Wandę, oraz synów: Zygmunta, Wacława i Tadeusza. Sabina
Bogusławska zmarła w Częstochowie i pochowana została na Cmentarzu Św. Rocha w mogile rodzinnej obok
Edwarda Wojciecha Bogusławskiego i Alfonsa Bogusławskiego, syna Władysława. Bogusławski
Alfons Władysław (ur. 07.06.1880 w Sosnowcu - zm.
03.02.1921 w maj. Zacisze), syn Władysława
Bogusławskiego (brata Marii Świętorzeckiej z Bogusławskich) i Eugenii
z Zalassowskich, działacz patriotyczny, inżynier architekt, właściciel przedsiębiorstwa
architektoniczno - budowlanego, społecznik. Studiował architekturę na Politechnice Warszawskiej. W czasie studiów należał do
Grupy Narodowej, był członkiem konspiracyjnego
Zw. Młodzieży Polskiej (ZMP), a od 1902 roku członkiem Koła
Braterskiego ZMP. Z ramienia organizacji działał na terenie szkół i w środowisku robotniczym. W1904 jako
przedstawiciel warszawskiego ZET-u (wraz z Przemysławem
Podgórskim) brał udział w spotkaniu z członkami Komitetu Centralnego
Ligi Narodowej i Koła Warszawskiego Ligi dotyczącego sprawy
podjęcia strajku szkolnego. W1905 był jednym z najaktywniejszych członków
Związku
Unarodowienia Szkół. Po ukończeniu studiów w Warszawie, a później Politechniki
w Karlsruhe, otrzymał dyplom inż. architekta i powrócił do Częstochowy. W1907 wszedł w
skład tymczasowego Komitetu Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie. W1908 przedstawił projekt
organizacyjny tej wystawy, także przygotował
(wraz z inż. Leonem Mońkowskim) kosztorys tej imprezy. Od maja 1908
pełnił funkcję dyr. Wystawy. W roku 1908 i
pierwszej połowie 1909 wraz z
Władysławem Małkowskim odwiedzał miasta polskie: m.in. Kraków,
Warszawę, Łódź, zachęcając przemysłowców do udziału w wystawie i
przedstawiając stan przygotowań do niej.
Był inicjatorem powstania i autorem projektu wzorowej zagrody
włościańskiej wybudowanej w parku jasnogórskim
na
okres trwania wystawy. Otwarcie wystawy miało miejsce 5 sierpnia 1909 roku.
Impreza ta miała spektakularny wymiar ekonomiczno – przemysłowy, również ogromny
wymiar patriotyczny i poważne znaczenie międzynarodowe.
Wydarzenie okazało się bardzo atrakcyjne dla przedsiębiorców i
rolników. W wystawie udział wzięło ponad 660 wystawców, w tym firmy amerykańskie, francuskie,
belgijskie, czeskie, szwajcarskie, angielskie, a nawet brazylijskie. Do
dzisiaj zachowało się wiele zabudowań wystawowych. Alfons
Bogusławski wspierał również budowę Muzeum
Przemysłu Ludowego,
projektował też inne budynki na terenie wystawienniczym. Nazywano go
„ojcem wystawy”.
Ok. 1908 otworzył w Częstochowie przedsiębiorstwo budowlane (przy ul.
Panny Maryi /NMP/ 41, później przy ul. Teatralnej 34/Wolności/, gdzie mieszkał).
Należąca do niego firma przygotowywała projekty architektoniczne i konstrukcyjno - budowlane, wykonywała prace ziemne,
betonowe, żelazno - betonowe i inne pod jego kierunkiem.
Wśród zrealizowanych projektów były : wieża
ciśnień na stacji Częstochowa - Herby - Kielce (1910), fabryka cementu
Portland
„Jakób" w Rudnikach. W 1912 powierzono mu budowę domów przy ul.
Teatralnej na terenie należącym do Wielkiego Księcia Michała Aleksandrowicza. W latach
1913 - 14 był członkiem komitetu dyskontowego oddziału częstochowskiego Banku Państwa. Po wybuchu I wojny
światowej został przymusowo ewakuowany do Rosji.
Mieszkał w Moskwie. Od roku 1918 przebywał w Warszawie, jako inż.
zatrudniony był przy budowie kolei w Płockiem. W
trakcie pobytu w Rosji nabawił się gruźlicy. Zmarł 3.02.1921 r. podczas pobytu w
majątku rodzinnym Zacisze, pochowany został na cm. św. Rocha w Częstochowie.
Fot.1.
Władysław Bogusławski (1852 – 1929)
Fot. 2. Będzin, cm. Św. Trójcy, nagrobek Eugenii Bogusławskiej z
Zalassowskich i jej córki Pelagii [powiększ]
Fot. 3. Komitet Organizacyjny Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w
Częstochowie z 1909 r.
W drugim rzędzie od dołu, trzeci od lewej Alfons Bogusławski, w
pierwszym rzędzie od dołu patroni wystawy : czwarty
od lewej Karol hr. Raczyński, piąty od lewej książe Stefan Andrzej Lubomirski
z Kruszyny
(założyciel Polskiego Komitetu Olimpiskiego) [powiększ] Groby Bogusławskich w Częstochowie :
Fot. 1. Grobowiec rodziny Bogusławskich na cmentarzu św. Rocha w
Częstochowie. Spoczywają tu :
Wojciech Edward Bogusławski, zmarły 1902 r. (ojciec Marii
Świętorzeckiej z Bogusławskich), Alfons Bogusławski, syn Władysława, zmarły 1921 r. oraz
Sabina Bogusławska z domu Wyttek de Wytte,
druga żona Władysława Bogusławskiego, zmarła 1915 r. [powiększ]
Fot. 2. Grobowiec rodziny Bogusławskich na cmentarzu św. Rocha w
Częstochowie. Spoczywają tu :
Władysław Bogusławski zmarły w 1929 r. (brat Marii Świętorzeckiej z Bogusławskich),
Mieczysław Bogusławski zmarły w 1918 r., Bogna Bogusławska zmarła w
1954 r., Maria Bogusławska zmarła w 1956 r. [powiększ]
4/
Waleria Bogusławska (ur.1860 - zm.1924) m.
Wacław Borys Czeszejko Sochacki Tragedie w rodzinie Walerii z Bogusławskich Czeszejko Sochackiej : Waleria Czeszejko Sochacka z Bogusławskich,
córka Edwarda Wojciecha Bogusławskiego i siostra Marii Świętorzeckiej z
Bogusławskich poślubiła farmaceutę Wacława Czeszejkę – Sochackiego.
Małżeństwo to doczekało się czterech synów : Stefana, Jerzego, Tadeusza i Leszka. W tej
rodzinie występowały poważne podziały ideologiczne. Najstarszy
Stefan – rewolucjonista, w młodości był członkiem
Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), współpracującej z bolszewikami. W Niżynie, w domu ojca,
Wacława Czeszejko-Sochackiego, farmaceuty, w piwnicy zorganizował tajną drukarnię, za co został zesłany na
Syberię. Wrócił ze zsyłki po rewolucji lutowej w 1917 roku i
przystąpił do bolszewików. Po ukończeniu wyższej uczelni w zakresie ekonomii
politycznej, zorganizował
Instytut Rolniczy w Samarze, którego przez wiele lat był dyrektorem.
Na początku lat 30. został dyrektorem
Polskiego Instytutu Pedagogicznego w Kijowie, który kształcił
nauczycieli dla szkół polskich, głównie na Ukrainie. W
okresie narastania stalinowskiego terroru został aresztowany i rozstrzelany
na Łubiance w Moskwie w 1934 roku.
Drugi syn Jerzy Czeszejko -
Sochacki ps. „Bratkowski”, „Bruzda”,
„Konrad” (ur. 29 listopada 1892 w Nieżynie,
zm. 4 września 1933 w Moskwie)
– polski polityk socjalistyczny i komunistyczny, publicysta, poseł na
Sejm RP. Po ukończeniu
gimnazjum realnego w Dyneburgu, gdzie
przenieśli się rodzice, w latach 1911–1915 studiował na wydziale prawa Uniwersytetu w Petersburgu. Brał
czynny udział w podziemnym studenckim ruchu niepodległościowym. W 1911 za udział w demonstracji
studenckiej aresztowany i skazany na dwa miesiące aresztu. Publikował w
polskojęzycznym Dzienniku
Petersburskim (od 1914 r. Dziennik Pietrogradzki). Od
1914 działał w Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja
Rewolucyjna. Przez pewien czas współpracował z Józefem Piłsudskim. Organizował PPS w Wilnie,
następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie był nauczycielem gimnazjalnym, jednocześnie zajmując się pracą organizacyjną
w PPS. W 1921 roku, na kilka dni przed kongresem PPS, został aresztowany, kilka miesięcy spędził w więzieniu
na Pawiaku. We wrześniu 1921 wstąpił do KPRP, gdzie został dokooptowany
do jej Komitetu Centralnego. Brał czynny udział w wyborach do Sejmu
RP jesienią 1922. W
latach 1921 - 1925 był członkiem Komitetu Centralnego KPRP, a następnie
KPP. Od 22 kwietnia 1926 poseł na Sejm RP.
Ponownie wybrany do Sejmu w wyborach 1928 . W maju 1928
został aresztowany przez policję niemiecką w Berlinie podczas odbywającego się tam posiedzenia Komitetu
Centralnego KPP. 27 grudnia 1928 Sejm pozbawił go
mandatu poselskiego. W Berlinie przebywał do 1930, następnie
wyjechał do Moskwy i był przedstawicielem KPP w Komitecie Wykonawczym Kominternu. 13 sierpnia 1933 został aresztowany
przez OGPU pod zarzutem współpracy z II Oddziałem
Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Torturowany i katowany, dnia 4
września 1933, popełnił samobójstwo
– wyskoczył podczas przesłuchania z piątego piętra gmachu OGPU
na Łubiance. Jego żona Józefina (z d. Jurewicz) została aresztowana w 1937 w czasie wielkiej czystki.
Zesłana została do Pawłodaru w Kazachstanie.
Ponownie aresztowana w 1938 przebywała w gułagu do 1946.
Powróciła do Polski w 1959.
Jerzy Czeszejko Sochacki został pośmiertnie zrehabilitowany w
listopadzie 1957.
Ojciec poetki Natalii Astafiewej, tłumaczki literatury polskiej.
Jego grób symboliczny znajduje się na cmentarzu wojskowym na
Powązkach w Warszawie. Trzeci syn Tadeusz
Błażej Czeszejko - Sochacki
(ur. 3 lutego 1895 w Dyneburgu,
zm. wiosną 1940 w Charkowie)
– kapitan piechoty Wojska Polskiego
Rzeczypospolitej, ofiara zbrodni katyńskiej. Urodził się 3 lutego
1895 roku w Dyneburgu. Uczestnik wojen 1918
–1921 polsko - ukraińskiej i polsko - bolszewickiej) w
szeregach 1 pułku piechoty Legionów i 202 Ochotniczego pułku piechoty. Ranny podczas prowadzonych walk. Od lutego
1921 roku służył w 14 pułku piechoty. Od
roku 1923 służył w 76 pułku piechoty z Grodna,
Przed agresją III Rzeszy na Polskę mieszkał
w Grodnie i nadal przynależał ewidencyjnie do Komendy Rejonu
Uzupełnień
Suwałki. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się
do niewoli sowieckiej. Przetrzymywany był w obozie starobielskim.
Wiosną 1940 roku został zamordowany przez
funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie
w masowej mogile w Piatichatkach.
Od 17 czerwca 2000 r. spoczywa na otwartym wówczas Cmentarzu Ofiar
Totalitaryzmu w Charkowie. Został awansowany pośmiertnie do
stopnia majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 r. w
Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy
Pamięć Bohaterów”. Odznaczony wieloma orderami i medalami wojskowymi. Żoną Tadeusza Czeszejko-Sochackiego
była Jadwiga z domu Siwocho, z którą mieli troje dzieci : Zofię, Leszka (ur. 14 marca 1921 r.
w Toruniu, zm. 10 grudnia 2008 r. w Hornchurch) – żołnierza 2 Korpusu Polskiego oraz
Czesława. Czwartym, najmłodszym synem Walerii z Bogusławskich był Leszek,
który ochotniczo wstąpił do wojska podczas wojny z bolszewikami. Poległ w
roku 1920 jako żołnierz polski. Córką Jerzego była znakomita poetka rosyjsko – polska, wybitna
tłumaczka literatury polskiej na język rosyjski i rosyjskiej na język polski
Natalia Gieorgijewna Astafiewa, która młodość spędziła w gułagu przy matce.
Jej pierwszym mężem, z którym wzięła w gułagu był Aleksy Romanow – Astafiew, który zmarł
jeszcze w trakcie pobytu w obozie. Później poślubiła
wybitnego poetę, eseistę i tłumacza literatury polskiej Władimira
Britaniszskiego. Uzupełnienia do Jerzego
Czeszejko - Sochackiego :
Jest oczywiste, że Jerzy Czeszejko Sochacki był idealistą, którego
polityka prowadzone przez Sowietów i podległe im organizacje
międzynarodowe zupełnie zawiodła. Prowadzone badania nad jego postacią
dowodzą, iż dokonały się w jego osądach politycznych zdecydowane
przewartościowania. Już
11 sierpnia 2007 roku Paweł
Piotr Wieczorkiewicz w wypowiedzi dla „Dziennik Polska - Europa - Świat” stwierdził
:
„[…] jak się okazuje, zarzuty odnośnie współpracy z
polskim wywiadem nie były fałszywe i najprawdopodobniej
Czeszejko - Sochacki był agentem naszego wywiadu aresztowanym podczas
przekazywania materiałów pracownikowi polskiej ambasady w Moskwie. Jeśli to się
potwierdzi, to trzeba będzie przywrócić ulice jego imienia”.
Obecnie sprawa ta jest praktycznie udowodniona i stawia Jerzego
Czeszejkę Sochackiego w zupełnie innym świetle.
Fot.1. Portret Stefana Czeszejki Sochackiego z 1918 r. wykonany przez
rosyjskiego artystę Jurija Arcybuszewicza Fot.2. Jerzy
Czeszejko Sochacki (1892 - 1933), syn Walerii Czeszejko Sochackiej z
Bogusławskich
Fot.3. Tadeusz Błażej Czeszejko Sochacki (1895 - 1940), syn Walerii
Czeszejko Sochackiej z Bogusławskich
Fot 4. Natalia Astafiewa (1922 - 2016) (wnuczka Walerii Czeszejko
Sochackiej z Bogusławskich
i Władimir Britaniszski (1933 - 2015) –
para wybitnych poetów
Fot. 5. Leszek Czeszejko Sochacki, najmlodszy syn Walerii, zginął w
trakcie wojny polsko - bolszewickiej 1920 roku
Fot.1. Tablica upamiętniająca Jerzego Czeszejkę Sochackiego na
kamienicy w Warszawie przy ul. Stalowej 2 [powiększ] Fot.2.
Tablica upamiętniająca pochówek Tadeusza Błażeja Czeszejko Sochackiego (1895
- 1940) na Cmentarzu w Piatichatkach w Charkowie. Został on zamordowany przez
NKWD w ramach mordu katyńskiego [powiększ] 5/
Aniela Tekla Stanisława zw. Andżelika Bogusławska (ur.1862 Kalwaria, ob.
Litwa - zm.1915 Częstochowa) 1
m.(śl.28.06.1881 Warszawa) Witold Jan Stanisław Michalski (ur.1839), wdowiec
po Marii z d. Radlińska 2
m.(śl.1885 Warszawa) Karol Jan Mieczysław Żwan (ur.28.01.1862 Warszawa) Aniela Tekla Stanisława Bogusławska
nazywana w rodzinie również Andżeliką (1862 - 02.12.1915 Częstochowa), córka Edwarda Wojciecha i Rozalii z Karasińskich. W
roku 1881 poślubiła Witolda Michalskiego właściciela składów winnych, apteki
i sklepu
w Warszawie oraz Rękawcu. Po wczesnej śmierci męża
mieszkała w Warszawie i zawiadywała jego majątkiem.
Czasowo mieszkała również w Rękawcu. W roku 1885 poślubiła Karola Jana Mieczysława Żwana h. Mora i zamieszkali w majątku brata Tekli Anieli - Władysława
Bogusławskiego pod Częstochową. Posiadali też dom lub mieszkanie w Częstochowie. Zmarła w roku 1915 w Częstochowie pozostawiając
męża. " Ciekawostka genealogiczna rodu Bogusławskich : Karol Jan Mieczysław Żwan (ur.28.01.1862) h. Mora, mąż Anieli Andżeliki
z Bogusławskich, córki
Edwarda Wojciecha i Rozalii z Karasińskich, siostry Marii
Świętorzeckiej z Bogusławskich był synem Jana Żwana i Amelii Jezierskiej h. Rogala. Jan Żwan wywodził się z
rodziny Szwanów – Żwanów, w której to Karol Szwan – Żwan
(ur.1750) poślubił Konstancję Cichocką (1768 - 1844), nieślubną córkę
króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przez ten mariaż
Żwanowie i Bogusławscy spowinowaceni z rodami : Poniatowskich,
Lubomirskich,
Czartoryskich, Ożarowskich. Karol Żwan to potomek Franciszka Dionizego Czekierskiego h. Rawicz , a więc spokrewniony bardzo blisko z Józefem Czekierskim, lekarzem nadwornym Jego Królewskiej
Mości, dziedzicem majątku Pruszków, który był
mężem córki Jakuba Kubickiego Izabeli Heleny (1741 – 1840).
Grobowiec
rodziny Bogusławskich, Warszawa, cm. Powązkowski [powiększ] Pochowani
: Urban
Damian Bogusławski (zm.8.02.1833), Stanisław Bogusławski (zm.4.07.1843),
Rozalia Bogusławska z Karasińskich (zm.11.11.1878), Bronisława z
Rzepeckich Bogusławska (zm.4.09.1913),
Edward Bogusławski (ur.1848 - zm.19.03.1917), Waleria Czeszejko -
Sochacka (zm.22.04.1924)
ojc. Edward Wojciech Bogusławski
(ur.12.10.1823 Warszawa - zm.3.08.1902 Zacisze k. Częstochowy), polski
powieściopisarz [PSB] Mieszkał w Warszawie
oraz w gubernii suwalskiej w Kalwarii i Wilkowyszkach. W
Kalwarii Bogusławscy posiadali duży dom.
Poeta, powieściopisarz, historyk, a z konieczności również urzędnik.
Przez pewien okres sdministrował majątkiem Anny
Świętorzeckiej Wilkowem k. Grójca, który otrzymała ona w schedzie po Jakubie
Kubickim. W trakcie pobytu
w kluczu majątków Bohuszewicze Świętorzeckich
był nauczycielem Bolesława – poźniejszego męża jego córki
Marii. Autor powieści „Daguerotypy Warszawy” (1843 -
1846), „Michalina” (1845) oraz opowiadań :
„Pomoc i pociecha” (1844), „Wezbranie Wisły”
(1845). Z prac historycznych należy wymienić przede wszystkim
„Powieści i wspomnienia historyczne w sposób chronologiczny
zastosowane do pojęcia każdego wieku” wydane w 1851 r. Po śmierci żony Rozalii z Karasińskich
zamieszkiwał przemiennie w Warszawie i dwóch
majątkach syna Władysława Bogusławskiego
Wilkowiecku i Zaciszu (obecnie Częstochowa Stradom).
Zmarł w Zaciszu i pochowany został na cmentarzu w Częstochowie. ojc. Urban
Damian Bogusławski h. Rawicz (ur.1780 - zm.8.02.1833)
mat.(śl.23.08.1820 Warszawa) Joanna Karolina
Barbara Garlicka z Garlicy h. Strzemię (ur.1796 - zm.po 1833) Urban Damian Bogusławski (1780 - 8.02.1833) h. Rawicz – urodził się w majątku
Jaranówek w powiecie
brzeskim, który należał do klucza majątkowego Brzezie -
własności Dąbskich, Miączyńskich, a
później
Kronenbergów. Jego ojciec, oprócz posiadanych majątków, dzierżawił
Jaranówek od właścicieli Brzezia.
Podstawy edukacji zdobywał w domu, a następnie w Brześciu (obecnie
Brześć Kujawski), dalej naukę kontynuował
w Warszawie. Uczestnik wojen napoleońskich,
które odbywał częściowo ze swoim bliskim krewnym Jakubem Ferdynandem Bogusławskim
(ur.30.05.1759 Brześć Litewski - zm.21.07.1819 Warszawa) -
polskim oficerem, powstańcem kościuszkowskim, legionistą, oficerem armii
Księstwa Warszawskiego. Jakub Ferdynand
Bogusławski był uczestnikiem wojny polsko – rosyjskiej w 1792 roku, w
jej trakcie walczył pod Zieleńcami i Dubienką, brał udział w powstaniu
kościuszkowskim, w którym walczył między innymi w obronie Warszawy i w bitwie pod Bydgoszczą. Następnie
znalazł się na emigracji we Francji i służył jako oficer w armii francuskiej, a później od roku 1797 do 1801
w Legionach Polskich we Włoszech. W
roku 1803 brał udział w walkach na San Domingo. Był oficerem w I
Półbrygadzie Polskiej we Włoszech, od roku 1807 w wojsku Księstwa Warszawskiego. Walczył pod
Radzyminem i Sandomierzem. W
wojnie 1812 roku wykazał wielką odwagę w bitwie pod Borysowem. Był
pułkownikiem Korpusu Weteranów
Królestwa Polskiego, odznaczony Krzyżem Francuskiej Legii Honorowe
znanym z niepospolitej odwagi i wsławionym wieloma pojedynkami. Był członkiem, a
następnie mistrzem loży Wielki Wschód Francji w
departamencie Marne, następnie loży Monopoli koło Bari, również loży
Świątynia Izis – Wielki Wschód Polski (tu
również członkami i członkami tytularnymi byli jego krewni Bogusławscy i
przedstawiciele rodu Świętorzeckich i Kubickich). Jego żoną była Konstancja Wiktoria
Ostaszewska. Jakub Ferdynand (mimo, że sporo
starszy) był kuzynem Urbana Damiana Bogusławskiego. Podobnie
jak inni Bogusławscy z tej linii i Świętorzeccy spowinowacony z Maurycym
Hauke h. Bosak i jego potomkami, włącznie z rodem Battenberg –
Mountbatten. Jego nagrobek - epitafium wmurowany jest w ścianę Kościoła św. Karola Boromeusza na Powązkach. Na
podstawie zapisów pamiętnikarskich można stwierdzić z dużym prawdopodobieństwem, że autorem tego
nagrobka - epitafium jest Jakub Kubicki.
Postać Jakuba Ferdynanda Bogusławskiego została opisana w powieści
Henryka Sienkiewicza: „Legiony”.
Urban Damian Bogusławski był
podporucznikiem Armii Księstwa Warszawskiego i późniejszym majorem Wojska
Polskiego, a również dziennikarzem - czyli sekretarzem Komisji Centralnej Likwidacyjnej,
kawalerem Krzyża Wojska
Polskiego. Zarówno on jak i Jakub Ferdynand przyjaciele Władysława
Świętorzeckiego
z Krzywicz Wielkich – kawalera
Francuskiej Legii Honorowej, a również Józefa i Tadeusza Świętorzeckich
z Trzaskowszczyzny i Bohuszewicz od okresu
wojen napoleońskich. Żona Urbana Damiana Bogusławskiego,
a matka Edwarda Wojciecha Bogusławskiego
Joanna Karolina Barbara Garlicka z
Garlicy (1796 - zm. po 1833) h. Strzemię ze znanej rodziny
ziemiańskiej ( ślub zawarli w Warszawie 23.08.1820 r.)
Jej rodzicami byli : Filip Garlicki (1760 -
1818) h. Strzemię, dziedzic dóbr Zawady w powiecie Garwolińskim
i Marianna z Hyżów pieczętująca się jednym z
najstarszych herbów polskich Hiz – Hyż.
Rodzicami Urbana Damiana Bogusławskiego byli : ziemianin
Wojciech Bogusławski h. Rawicz
i Marcjanna Marianna Kiełczewska h. Pomian, córka Antoniego Kiełczewskiego (1700 – 1762),
burgrabiego grodzkiego z Przedecza i Anny z
Jaranowskich h. Topór. Antoni Kiełczewski był synem Jana
Kazimierza Kiełczewskiego z Kiełczewa (1670 – 1757) podwojewodziego
kaliskiego.
Nagrobek - epitafium Jakuba Ferdynanda Bogusławskiego wmurowany w
ścianę Kościoła św. Karola Boromeusza
na Powązkach – prawdopodobnie autorstwa
Jakuba Kubickiego. mat.(śl.19.05.1847 Niwiski) Rozalia Michalina
Karasińska h. Dąbrowa (ur.4.09.1825 - zm.11.11.1878), poch.
Warszawa, cm. Powązkowski, grobowiec rodzinny Bogusławskich
Córka Józefa Karasińskiego h. Dąbrowa, podporucznika Wojsk
Polskich i Urszuli Tekli z d. Glinka h. Trzaska
współwłaścicieli majątku Czarnowąż i
dziedziców Cisia. Matka Rozalii wywodziła się z rodziny Antoniego
Glinki z Glinek (1710 – 1772), podkomorzego łomżyńskiego, starosty
makowskiego, łowczego
różańskiego, członka Konfederacji Generalnej
1764 roku oraz Mikołaja Glinki z Glinek (1754 – 1825),
senatora - kasztelana Królestwa Polskiego,
posła na Sejm Czteroletni. Rozalia mieszkała z rodzicami
i rodzeństwem w majątku Czarnowąż w powiecie siedleckim z rodziną wuja
Ignacego Glinki dziedzica części
Czarnowęża. Miała siostrę Walerię Mariannę ur. 1823 r., zamężną z
Józefem Izydorem Rudolph oraz brata
Pawła Antoniego ur. 1826 r., którego żoną była Seweryna Marianna
Paulina z d. Klimecka.
Ślub z Edwardem Wojciechem Bogusławskim Rozalia zawarła 19.05.1847 roku w parafii Niwiski, do której należał
majątek Czarnowąż. Świadkami byli Ignacy
Glinka (wuj Rozalii) oraz Maksymilian hrabia Grabowski, dziedzic
Żukowa. Rodzina Karasińskich
wywodziła się ze szlachty wołyńskiej tegoż herbu. Przodkowie posiadali tam
w przeszłości majątki Waraż (Iłwarasz) i
Kudkowo w rejonie Łucka - w guberni wołyńskiej. W okresie późniejszym
rodzina przeniosła się na teren Prus i do
Warszawy oraz w jej okolice. Rodzina wylegitymowana ze szlachectwa
w Królestwie Polskim między innymi w roku
1849, pokrewna linii Andrzeja Karasińskiego (1798 – po 1849)
syna Leona.
Dzieci
Bolesława z 1 żony (Laury Zawadzkiej)
: (Zofia)
E1. Zofia Świętorzecka h. Trąby (ur.1860) Wiosną
1862 r. wyjechała z matką i ojcem oraz boną Franceską de Uwekutre -
pochodzącą z Andaluzji - do Francji, i zamieszkała w Hyeres nad Morzem Śródziemnym w
departamencie Var. W miejscowym sanatorium, pod okiem
doskonałych lekarzy (m.in. profesora Francesco de Avgnnione), mama Laura poddała się kuracji. Ojciec Bolesław wyjechał do Paryża
jako poseł Komitetu Prowincjonalnego Litewskiego. Zofia do śmierci matki mieszkała w Hyeres, a następnie razem z
ojcem i boną mieszkała w Paryżu przy ul. du Bock, koło mostu Aleksandra II. Później podjęła naukę w zakładzie
Sióstr Sacre - Coeur mieszczącym się w dzielnicy Montmartre oraz w Instytucie Panien Polskich w Paryżu, założonym
przez księżnę Annę Czartoryską, a mieszczącym się w Hotelu
Lambert - ośrodku emigracji polskiej. Po ukończeniu nauki przeniosła się do
Wenecji. Tam zamieszkała w rezydencjach pałacowych babki Anny i ojca Bolesława.
Dnia 15.VIII.1881 r. poślubiła w Bazylice Santa Maria della Salute w Wenecji Konstantego Prozora. Następne lata
dzieliła między pobyty w ogromnych majątkach męża i swoich majętnościach odziedziczonych po matce oraz
Wenecję. Uważana była za piękność, a znakomity wydawca i edytor wenecki Ferdinand Ongania dedykował jej książkę
„La Vie Privee a Venise” wydaną w Wenecji w 1882 r. Po
śmierci ojca i babki Anny, w sposób znaczący,
pomagała Marii z Bogusławskich Świętorzeckiej w opiece na małą
Emmą - córką ojca z drugiego małżeństwa. Przez dość długi okres
mieszkały razem w Petersburgu w pałacu nad brzegiem Newy. Zofia z mężem Konstantym prowadziła
życie wielkopańskie. Spokrewnieni i spowinowaceni z rodzinami książąt Szujskich i Prozorowskich, a w
rezultacie z rodem panujących Romanowów, ona uważana za pochodzącą z królewskiego rodu Mendoga - żyli z mężem
ponad stan, a do tego Konstanty Prozor namiętnie grywał w kasynach. Oddawał się hazardowi w Paryżu, a przede
wszystkim w Monte Carlo. Doprowadziło to do utraty wielkich majątków. Po śmierci męża Konstantego Prozara - Zofia sprzedała
swoje majątki odziedziczone po matce dawnemu opiekunowi prawnemu Julianowi Bułhakowi. Następnie
jeździła po Europie i była przyjmowana przez arystokrację angielską, a również bywała na dworze królewskim w
Londynie (rodzina Świętorzeckich - spowinowacona z rodziną panującą na Wyspach Brytyjskich). Później bywała na
dworach bawarskich w Wiedniu, w Hiszpanii, we Francji, we Włoszech - gdzie wzbudziła sympatię króla Emanuela.
Jako osoba znająca biegle 7 języków i wywodząca się ze znakomitej rodziny była szanowana i przyjmowana przez
arystolrację europejską. W każdej sytuacji było podkreślane znaczenia jej zmałego ojca, który był spowinacowany z
wieloma znaczącymi rodami, a przez cżęść emigracji polskiej uważany za jednego z kandydatów na tron polski po wybiciu
się kraju na niepodległość. Później przez dłuższy okres -
przebywała w Danii. Tam bywała na dworze duńskim Chrystiana IX. Ostatnie
wiadomości o jej losie w Europie pochodzą z miejscowości Assens w Danii - gdzie jakiś czas
mieszkała. Według list pokładowych wyemigrowała do Ameryki. Do tej pory jej losy w Ameryce nie były znane.
Według ostatnich badań przeżyła tam następne 25 lat.
Badania nad jej postacią są w toku. Zofia Prozorowa ze Świętorzeckich
jest postacią trudną do określenia. Trudno ją zaszeregować. Przez jednych uwielbiana i kochana - przez
drugich - nienawidzona i znieważana. Faktem jest, że krytykowała ojca za przywódczy udział w Powstaniu
Styczniowym i utratę ogromnej fortuny na Mińszczyźnie.
Jednocześnie spłaciła honorowo długi ojca z okresu powstania. Zawsze
wspomagała rodzinę. Zawsze pomagała na każdy możliwy sposób polskim emigrantom. m.(śl.15.08.1881
Wenecja) Konstanty
Prozor
h. wł. (ur.1853 - zm.1902 Mińsk). poch. Wilno, cm. na Rossie [fot. grobu na stronie
„Cmentarz na Rossie w Wilnie”] ojc. Mieczysław Prozor [ur.+/-1820], s. Władysława Prozor (ur.ok.1760 - zm.6.01.1860), dz. dóbr
Chojniki i Ostohlady z pałacem (wcześniej Ostrohladowicze) w pow.
rzeczyckim, ziemia mińska [Rodzice
Władysława P. : Karol Prozor, oboźny litewski i
Ludwika Konstancja ks. Szujska] i Tekli z d. Rokicka h. Rawicz (ur.ok.1800 - zm.po 1830) [Rodzice
Tekli R. : Ludwik Rokicki, marszałek rzeczycki i
Anna hr. Broel - Plater] mat. Zofia Oskierka h. Murdelio (ur.+/-1830 -
zm.17.10.1878), c. Władysława i Jadwigi Gieczewicz h. Leliwa
Dzieło
Franciszka Smuglewicza „Portret rodziny Prozorów” – Karol
Prozor i ks. Ludwika Konstancja z Szujskich z rodziną (Muzeum Narodowe w Warszawie)
Dzieci
Bolesława z 2 żony (M. Bogusławskiej) : (Emma)
E2. Emma (Lola) Świętorzecka (Bogusławska) (ur.11.06.1888 Wenecja -
zm.29.12.1971), poch. Luboń
Emma Świętorzecka - Bogusławska urodziła się w Wenecji w roku 1888 -
kilka miesięcy po śmierci ojca Bolesława.
Początkowo razem z matką mieszkały w mieście na legunie w pałacykach
Świętorzeckich. Przez kilka miesięcy zamieszkiwały również w Neapolu i Mediolanie. Po śmierci babki Anny Świętorzeckiej przebywały w Warszawie, a następnie wyjechały z przyrodnią
siostrą Emmy - Zofią Prozorową ze Świętorzeckich - do
Petersburga.
Tam Prozorowie byli właścicielami pałacyku nad Newą i mieli rozległe
stosunki towarzyskie. W następnych latach Emma pobierała naukę na pensji Bronisławy Bogusławskiej z
Rzepeckich - żony brata matki - historyka Edwarda
Bogusławskiego. Na dalszą naukę została wysłana do Szwajcarii do
elitarnej pensji dla dziewcząt w Vinzel - w okręgu
Vaud. Po ukończeniu edukacji mieszkała w Warszawie, a następnie z matką
przeniosły się do Krakowa. Było to związane z groźbą aresztowania Marii
Świętorzeckiej z Bogusławskich na terenie zaboru rosyjskiego za działalność patriotyczną. Tam prowadziły m.
in. prywatną biblioteką i wypożyczalnię przeźroczy
o tematyce
historycznej i geograficznej. W Krakowie Emma poznała swojego
przyszłego męża Adama Kuryłłę.
Adam został zmobilizowany do Armii CK i wysłany na front. W roku 1917
wzięli ślub.
Ich pierwsze dziecko - Ewa - urodziła się w Ołomuńcu, gdzie
stacjonowała jednostka Adama. Mieli czworo dzieci :
Ewę, Hannę, Marię i Jana. Po zakończeniu działań wojennych mieszkali w
Poznaniu i ponownie w Warszawie.
Później przenieśli się do Torunia. Tam mama Emmy pracowała jako
dziennikarka, a mąż Adam zakładał szkołę muzyczną. Okresowo też mieszkali w Nowym
Mieście Lubawskim - w czasie pełnienia tam przez Marię stanowiska redaktorki
pisma „Drwęca”. Emma napisała i wydała kilka
pozycji, a do najważniejszych należą : „ Książę
Józef Poniatowski”,
„Stanisław Staszic” oraz „ Życie mrówek i ich
mrowisko”. Na kilka lat Emma ze swoimi dziećmi wyjechała do Francji i
zamieszkała w miejscowości Le Pradet k. Marsylii, nad Morzem
Śródziemnym. Odwiedzali pobliskie
miejsce związane z życiem ojca Emmy - Bolesława Świętorzeckiego. Odwiedzali
również : Paryż, Marsylię, Niceę, Monte Carlo,
Monaco,
La
Garde, Tulon, Hyeres, Frejus. Przebywali też w Wiedniu i Pradze. Po powrocie
zamieszkali w Poznaniu na Wałach Królowej Jadwigi. Później przenieśli się do
Lubonia. W trakcie II Wojny Światowej Emma była organizatorką i nauczycielką tajnego nauczania na terenie Poznania i
Lubonia. Przygotowywała z córkami i synem domowe wydawnictwa patriotyczne przekazywane później pocztą
pantoflową od rodziny do rodziny. Po wojnie, mimo poważnej choroby, wspierała swoje dzieci i męża, który wrócił do
Polski po latach emigracji. malutka Emma Świętorzecka Bogusławska w roku 1889, zdjęcie
zrobione w Neapolu techniką kolorowania kliszy. Ciekawostka genealogiczna rodu Świętorzeckich : Kuzynką Zofii Prozorowej ze
Świętorzeckich i Emmy z Bogusławskich - Świętorzeckich była Maria Konstancja ze Świętorzeckich, hrabina Grabowska (1860 – 1835).
Pochodziła ona z majątku Kobylnik i Zadziew leżącego w rejonie święciańskim, a po reformie w postawskim. Ta odnoga rodu
wywodziła się od Antoniego - ojca Tadeusza Świętorzeckiego
(patrz notki dotyczące Antoniego i Tadeusza Świętorzeckich). Maria Konstancja
poślubiła
Ludwika Konstantego hr. Grabowskiego z Grabówki h. Oksza (ur. 1860 ) i zamieszkali w Zadziewiu i Kobylniku.
Ludwik Konstanty był w prostej linii potomkiem ostatniego króla
Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Jego ojcem był Władysław hr. Grabowski h. Oksza, a matką Maria z
Miłaczewskich h. Korab.
Ojcem Władysława był Ludwik hr. Grabowski h. Oksza (1809 –
1890), którego żoną była Laura Byszewska h. Jastrzębiec (1810 – 1858).
Ojcem Ludwika był Stanisław hr. Grabowski z Grabówki (1780 –
1845), który pieczętował się h. Oksza i Topór, a matką Cecylia Dembowska h. Jelita (1787 – 1821).
Stanisław natomiast był synem króla Stanisława Augusta
Poniatowskiego z Poniatowskich h. Ciołek
(1732 – 1798) ze związku z Elżbietą Szydłowską h. Lubicz
(1748 – 1810). Maria
hr. Grabowska ze Świętorzeckich z małżeństwa z Ludwikiem Konstantym hr.
Grabowskim mieli trójkę dzieci. Ich
syn Władysław hr. Grabowski (pieczętował się h. Ciołek
Poniatowskich 1890 – 1930) był żonaty z Marią z Siellawów (1900 – 1970), z tego małżeństwa
Wanda Grabowska (ur.1924). Władysław Grabowski utrzymywał bardzo dobre kontakty z Marią z Bogusławskich Świętorzecką
i jej córką Emmą. Odwiedzał ich często ze swoim
krewnym, a jednocześnie przyjacielem Michałem Świętorzeckim
wywodzącym się z Malinowszczyzny – oficerem
Wojska Polskiego, synem Stanisława i Stanisławy z Wolmerów von
Fahrensbach. Władysław służył w wojsku rosyjskim jako wysokiej rangi oficer, a następnie od 1 czerwca 1917
roku służył w Naczelnej Kancelarii Komisji Wojskowej Naczelnego
Polskiego Komitetu Wojskowego w Petersburgu. W lipcu 1917 roku został
mianowany kapitanem piechoty liniowej. W listopadzie tego roku „na zasadzie
poprzednich wniosków za odznaczenie w bojach” został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 14 września 1916 roku.
Od 20 grudnia 1918 roku w Departamencie I
Mobilizacyjno - Organizacyjnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od 17 czerwca 1920 do lutego 1928
dowodził 62
pułkiem piechoty wielkopolskiej. 1 grudnia 1924
Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek ministra
spraw
wojskowych, generała dywizji Władysława Sikorskiego mianował go pułkownikiem
ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 r. 18 lutego 1928 mianowany
został dowódcą piechoty dywizyjnej 14 Wielkopolskiej
Dywizji Piechoty w Poznaniu. Zmarł w nocy z 28 na 29 kwietnia 1930 w 7
Szpitalu Okręgowym w Poznaniu na uraz serca. 2 maja 1930 został
pochowany na Cmentarzu Garnizonowym w Poznaniu.
Odznaczony wieloma orderami i medalami woskowymi. m.(śl,1917) Adam Kuryłło (ur.24.12.1893 Kraków -
zm.27.11.1970 Poznań), poch. na cmentarzu
w Luboniu - Żabikowie Światowej sławy muzyk, dyrygent,
wirtuoz skrzypcowy,
kompozytor, literat, krytyk literacki i muzyczny, żołnierz, patriota, współtwórca i prezes honorowy Pomorskiego
Towarzystwa Muzycznego, profesor szkół muzycznych w Toruniu, Nowym Jorku, Poznaniu, współpracował z
Metropolitan Opera w Nowym Jorku, wytwórniami filmowymi w
Hollywood, przyjaciel młodzieży, filantrop. Uczęszczał do
sławnego Gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie w 1911 roku uzyskał swiadectwo dojrzałości z wyróżnieniem.
W trakcie nauki zwrócił uwagę na jego wielkie zdolności muzyczne profesor Władysław Żeleński. Następnie do 1914
roku studiował muzykologię u profesora Zdzisława Jachimeckiego
i polonistykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jednocześnie uczył się w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego, za dyrekcji
Władysława Żeleńskiego, w klasie skrzypiec u profesora Karola Wierzuchowskiego. Debiutował 8 listopada 1913 roku w wiedeńskim
Musicvereinsal, a również wystąpił w Hofburgu przed cesarzem Franciszkiem Józefem,
który w uznaniu jego wielkiego talentu ofiarował mu skrzypce koncertowe wykonane przez lutników włoskich. Po
wybuchu I Wojny Światowe został wcielony do wojska austriackiego. Służył w 57 pułku piechoty. Skierowany
został do szkoły oficerskiej w Opawie. W czasie postoju na
Morawach i w Wiedniu kontynuował naukę w Wiedeńskiej Akademii
Muzycznej u profesora Otokara Śevcika.
Dodatkowo
grał w sławnej wiedeńskiej orkiestrze operowej. Uprawiał kompozycję i
muzykologię, publikował swoje utwory i cykle artykułów z zakresu historii muzyki i
historii sztuki. Poślubił Emmę z Bogusławskich – Świętorzeckich.
Jesienią 1918 roku ochotniczo przeszedł do Wojska Polskiego i odbył kampanię ślaską w
16 pułku piechoty. W
trakcie walk został ciężko ranny. Jako inwalidzie wojennymu odmówiono mu
ponownego przyjęcie do Wojska
Polskiego mimo wielokrotnych starań. Następnie w Warszawie ukończył
kurs wirtuozowski na skrzypcach u profesora Stanisława Barcewicza. W roku 1920 - po
kolejnej swej prośbie – został powołany do Wojska Polskiego i służył w 63 pułku piechoty w Toruniu. Po zwolnieniu z wojska
zamieszkał z rodziną w Toruniu, gdzie pracował jako profesor śpiewu i gry skrzypcowej. Założył Pomorskie Towarzystwo
Muzyczne w Toruniu. Koncertował na Pomorzu, w Wielkopolsce, w Warszawie i w Krakowie, a również w
Berlinie, Wiedniu i Pradze. Na początku 1923 r. artysta został zaangażowany przez Radio - Corporation of America w
Nowym Jorku i koncertował w Stanach Zjednoczonych, Meksyku, Kanadzie, Australii,
Indiach, na Alasce i na Hawajach. Grał w najznakomitszych salach
koncertowych; jako solista koncertów symfonicznych. Współpracował z
artystami tej miary, co : Ignacy Jan Paderewski,
Amelita Galli Curci, Sergiusz Kusevicki, Wilhelmem Furtwangler, Adamem
Didur, Artur
Rubinstein i wieloma innymi wybitnymi muzykami. Odbył liczne podróże artystyczne i koncertował w
Europie, Ameryce Pólnocnej i Południowej,
Azji, Australii, Afryce Północnej. W Nowym Jorku zorganizował szkołę gry na
skrzypcach dla uzdolnionych dzieci Polonii amerykańskiej, był
kierownikiem artystycznym polskiej orkiestry symfonicznej w Stanach
Zjednoczonych. Za
oceanem przyczynił się do założenia Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego,
które stało się organizatorem życia muzycznego w środowiskach polonijnych. II Wojna Światowa zastała go na
terenie Stanów Zjednoczonych.
Organizował koncerty dla wojska i współorganizował pomoc dla Polski w
Ameryce. W
1948 r. Adam Kuryłło wrócił do kraju; zamieszkał w Luboniu pod Poznaniem. Został
profesorem Państwowej Szkoły Muzycznej im. Karola Kurpińskiego w Poznaniu. Od 1950 r. był
koncertmistrzem w Wielkopolskiej Orkiestrze Symfonicznej i grał tam przez 15 lat. Został ogłoszony honorowym
prezesem Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego. Profesor Adam
Kuryłło zmarł 27 stycznia 1970 r. w Poznaniu i pochowany został na cmentarzu
w Luboniu - Żabikowie. W
małżeństwie zawartym w 1917 r. z Emmą z Świętorzeckich - Bogusławskich
– córką Bolesława Świętorzeckiego i Marii Bogusławskiej, miał Adam Kuryłło czworo dzieci,
córki : Ewę, Hannę, Marię oraz syna Jana. . ojc, Jan Kuryłło (Czuryło) h. Korab (ur.20.08.1864), s.
Wincentego Kuryłło (Czuryło) i Teodory (Theda) z d. Toboła - Tobolski h. Jastrzębiec mat. Maria Gierczyńska h. Gierałt (ur.27.10.1863 -
zm.15.07.1903), c.
Pawła i Katarzyny Zając h. Lis
Fot. 1. Emma Kuryłło z d. Świętorzecka - Bogusławska (1888 –
1971)
Fot 2, Fot. 3. Adam Kuryłło (1893 – 1970)
Dzieci : (Ewa, Hanna, Maria, Jan) Dzieci Emmy Kuryłło z
d. Świętorzeckiej - Bogusławskiej : Jan, Maria,
Hanna, Ewa F1. Ewa Kuryłło (ur.9.05.1918
Ołomuniec, Czechy - zm.28.08.2013), poch. cm. Powązkowski Ewa
Kuryłło urodziła się 09.05.1918 r. w Ołomuńcu w
Czechach, które w tamtym okresie były częścią Austro -
Węgier. Po okresie zamieszkiwania w Toruniu, po wyjeździe ojca Adama Kuryłły
do Ameryki wyjechała
wraz z matką i rodzeństwem do Francji, gdzie
przebywała do 1929 r. Po powrocie do kraju uczyła się
w Prywatnym Gimnazjum im. ''Królowej
Jadwigi'' Lucyny Sokolnickiej w Poznaniu i równolegle w Państwowym
Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu, klasa fortepianu i śpiewu. W
latach 1938 - 1939 pracowała
w Księgarni Św. Wojciecha, w latach 1940 -
1945 w Nahrmittel - fabrik - Erhard Lange w Luboniu i w
okresie 1948 - 1952 w Polskich Zakładach Zbożowych w Poznaniu. Od 1947 r.
była członkiem Związku
Zawodowego Muzyków R.P. w Poznaniu. Wyszła za mąż za Edmunda Mańczaka
i zamieszkała w Luboniu.
Córki: Bożena (ur. 27.04.1944) i Hanna (ur.09 10.1946) W 1950 r. mąż
wyjechał do Warszawy gdzie studiował
w Akademii Sztuk Pięknych w pracowni prof. E.
Eibisha. Z uczelnią tą związany był przez długi okres czasu
pracując na stanowisku adiunkta w pracowni
malarstwa. W 1956 r. Ewa Mańczak przeprowadziła się wraz
z
córkami do Warszawy. Należąc do Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i
Związku Zawodowego
Pracowników Instytucji Artystycznych, pracowała w ogniskach muzycznych
(klasa fortepianu) i udzielała
prywatnie lekcji gry na fortepianie. W następnych latach
związana była z Warszawską Spółdzielnią Mieszkaniową
gdzie za zasługi była kilka razy odznaczana.
Otrzymała również Srebrny Krzyż Zasługi.
W 1978 r. przeszła na emeryturę. Zmarła 28.08.2013 r.
w Warszawie, pochowana jest na Powązkach. m. Edmund Mańczak (ur.1917 - zm.1987), poch. Warszawa, cm. Powązkowski
artysta plastyk, absolwent PWSSP w Poznaniu i
ASP w Warszawie, malarz, grafik, wybitny karykaturzysta,
wystawiał prace na wielu wystawach w kraju i
za granicą. Laureat wielu nagród i wyróżnień, jego prace
można zobaczyć m.in. w Muzeum Karykatury w
Warszawie. Współpracownik „Szpilek” i innych czasopism.
Dzieci : 2 (Bożena, Hanna) G1.
Bożena Mańczak (ur.1944) G2.
Hanna Mańczak (ur.1946) F2. Hanna
Kuryłło (ur.24.02.1920 - zm.6.09.2013), poch. Luboń, organizatorka i nauczycielka tajnego
nauczania w latach okupacji hitlerowskiej na terenie Poznania i Lubonia,
organizatorka szkół specjalnych dla dzieci
upośledzonych na terenie Poznania. Ukończyła Państwowe Studium
Pedagogiki
Specjalnej w Warszawie i filozofię na Uniwersytecie im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu (1952 r.).
Pracowała w szkołach podatawowych, uczestniczyła w prowadzeniu kursów
dla analfabetów. Od 1948 r.
podjęła pracę w szkolnictwie specjalnym.
Uczyła przewlekle chore dzieci w Ludwikowie k. Osowej Góry,
później w Kiekrzu. Była kierowniczką Ośrodka
Selekcji Dzieci Umysłowo Upośledzonych w Poznaniu. Założyła
Specjalną Szkołę Podstawową nr 4 w Wildzie w Poznaniu, gdzie pracowała
do 1970 r. Za odmowę wstąpienia
do PZPR nie pozwolono jej kierować placówką,
którą z trudem i od podstaw założyła, a potem prowadziła.
Pracowala jako psycholog w Domu Weterana w Poznaniu. Pisała i
publikowała swoje opowiadania i wiersze,
a również prace z zakresu pedagogiki.
F3. Maria
Kuryłło (ur.4.09.1921 - zm.28.12.2019), poch. Luboń
organizatorka i nauczycielka tajnego nauczania w latach
okupacji hitlerowskiej na terenie Poznania i Lubonia,
jej uczniem był m.in. August Chełkowski,
późniejszy marszałek Senatu.
Ukończyła Prywatną Szkołę im. Królowej Jadwigi Lucyny Sokolnickiej w
Poznaniu.
W czasie okupacji rodzina Kuryłłów redagowała wierszowane książeczki,
wzorowane na twórczości
Stanisława Jachowicza, z zakresu historii Polski, geografii i
przyrody. Maria z siostrami i bratem – pod nadzorem matki
– przepisywała je, ilustrując odpowiednimi pocztówkami. Następnie
pocztą pantoflową książeczki te
przekazywane były od rodziny do rodziny.
Wspominając czas okupacji, podkreślić należy postawę Kuryłłów
wobec okupanta, polegające na notorycznym
uchylaniu się od prac dla Rzeszy. Nakaz stawienia się
w Arbeitsamcie potraktowali jako obelgę i
zignorowali. Na uczącą konspiracyjnie całymi dniami Marię i jej starszą
siostrę Hannę wpłynął donos od sąsiadki i
obie trafiły karnie do pracy przy tłuczeniu cegieł na budowie drogi w
Luboniu. Między godz.
7 a 14 dziewczęta tłukły cegły, po południu prowadziły lekcje, a po godzinie
policyjnej
dokształcały się same. Zostały rownież
zmuszone do pracy nadzorowanej przez Einsatzkommando w Poznaniu
i pod Poznaniem przy budowie fortyfikacji.
Wspomnienia z tego okresu zawarte są w artykułach opublikowanych
w „Wieściach Lubońskich” w 2003 i
2009 roku. Po zakończeniu wojny Maria pracowała w Zakładach Romana Maya
w Luboniu w dziale zamówień. Za odmowę
uczestniczenia w wiecu i pracy społecznej dla poparcia polityki Józefa
Stalina była przesłuchiwana i napiętnowana w miejscowej prasie i
okolicznościowych jednodniówkach.
Następnie pracowała w szkolnictwie. Razem z mężem byli pośrednikami
między kilkoma rodzinami polskimi
pozostającymi po wojnie na emigracji na
Wyspach Brytyjskich, a ich bliskimi na Kresach Wschodnich, polegającą
na przeadresowywaniu i przekopertowywaniu
listów przychodzących z Anglii wstawiając adresy odbiorców
na terenie ZSRR. Wielokrotnie namawiana do
zapisania się do ZBo - WiD - u jednoznacznie odmawiała stwierdzając,
że to nie jest jej miejsce, a za swoją
działalność w czasie okupacji nie będzie pobierała profitów.
Pochowana została u boku męża na rodzinnym Cmentarzu w Luboniu -
Żabikowie. Na grobie umieszczono również
tablicę upamiętniającą jej rodzinę ze strony
matki : Czesława, Annę, Laurę i Bolesława Świętorzeckich. m.(śl.1948) Karol Kaczmarek (ur.24.09.1919 -
zm.14.07.1966), poch. Luboń absolwent Akademii Handlowej w
Poznaniu (późniejszy Uniwersytet Ekonomiczny). W trakcie okupacji
hitlerowskiej razem z bratem Bonifacym -
uczestnikiiem wojny obronnej 1939 r. - w strukturach AK zdobywał
Informacje z terenu Poznania i okolic. Przesłuchiwany w obozie karno -
śledczym w Żabikowie. Wywieziony
na roboty do Niemiec [Pomorze], po wojnie
antykomunista przesłuchiwany przez SB za kontakty z emigracją
polską w Londynie. Brat Karola - Edward
został aresztowany przez Niemców i rozstrzelany na Rynku w Śremie
20 października 1939 roku. Spoczywa w zbiorowej mogile na cmentarzu w
tym mieście.
Drugi brat Bonifacy Jorge - aresztowany za działalność konspiracyjną -
został umieszczony w obozie
koncentracyjnym Mauthausen - Gusen. Po wojnie
przebywał w Wielkiej Brytanii, a następnie w Argentynie. Pracował jako
inżynier dróg i mostów. Tam zmarł i pochowany został w Buenos Aires. ojc. Wojciech Kaczmarek (ur.1882 - zm.1954), s. Andrzeja i
Marii Ludwiczak
mat.
Antonina Gintrowska h. Pobóg (ur.1887 - zm.1961), c. Karola i Marii z d.Sobańska h. Junosza 1/ Zdjęcie ślubne Marii
Kuryłło z Karolem Kaczmarkiem, 1948 r. [powiększ] 2/
Karykatura Karola Kaczmarka wykonana przez Edwarda Mańczaka, męża Ewy Kuryłło
[powiększ]
3/ Mogiła Kaczmarków z mogiłami symbolicznymi Świętorzeckich na cmentarzu
w Luboniu - Żabikowie.
Spoczywają tu : Karol Kaczmarek (1919 –
1966), Maria Kaczmarek (1921 – 2019), córka Emmy
Świętorzeckiej – Bogusławskiej, wnuczka Bolesława
Świętorzeckiego (1831 – 1888).
Mogiły - epitafia symboliczne : Czesław
Świętorzecki (1803 – 1864), Anna Świętorzecka (1804 – 1891), Laura Świętorzecka (1840
– 1864), Bolesław Świętorzecki (1831 – 1888). [powiększ]
4/ Wojciech Kaczmarek i jego żona Antonina z Gintrowskich (fot. 1943
r.) 5/ Edward Kaczmarek, s.
Wojciecha i Antoniny z Gintrowskich,
rozstrzelany przez hitlerowców w 1939 r. Dzieci
: 3
(Elżbieta,
Małgorzata, Jan) G1.
Elżbieta Kaczmarek (ur.1949) G2.
Małgorzata Kaczmarek (ur.1952) G3. Jan
Wojciech Kaczmarek (ur.1957), korespondent
F4. Jan Adam Kuryłło
(ur.26.12.1922 - zm.22,12.2004), poch. Luboń Przed wojną uczęszczał
do prywatnej Szkoły im. Marii Brownsford, następnie do Prywatnego Gimnazjum im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu. Po wojnie uczęszczał do I Liceum Ogólnokształcącego
im. Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu i w 1947 r., w tejże szkole zdał maturę.
Studiował na Politechnice Poznańskiej,
Wydział Elektryczny. Pracował jako mgr inż. elektryk w Zakładach
Energetycznych w Poznaniu. ż. Halina Nowacka (ur.25.04.1924 - zm.4.02.2016), poch. Luboń Przed wojną uczęszczała
do Prywatnego Gimnazjum Humanistycznego im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
założonego i prowadzonego przez Ks. Czesława
Piotrowskiego. Po wojnie zdała maturę w II Liceum
Ogólnokształcącym im. Generałowej Zamoyskiej w Poznaniu. Ukończyła
studium bibliotekarskie i pracowała
jako bibliotekarka w bibliotece technicznej
przy Zakładach Cegielskiego w Poznaniu.
ojc. Władysław Nowacki (ur.30.04.1890 -
zm.1.04.1945) Studiował w Belgii na
Politechnice w Liege, pracował jako inżynier chemii w Anglii. W 1920 r. pojechał
do Paryża i zaciągnął się do armii gen.
Hallera. Później z żoną Eugenią zamieszkali w Luboniu. Pracował jako
kierownik
laboratorium w fabryce przetworów ziemniaczanych „Luboń –
Wronki”. Założył w Luboniu
pierwszą
ochotniczą straż pożarną. Był prezesem wojewódzkich straży
pożarnych. mat.
Eugenia Woźna (ur.25.07.1895 - zm.28.09.1990) Mając 17 lat ukończyła
Akademię Handlową w Krakowie, przeznaczoną dla szkół średnich według prawa zaboru
austriackiego. Ukończyła Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie,
gdzie dyrektorem był Władysław Żeleński.
Dzieci : 4 (Barbara, Danuta,
Dorota, Krystyna) G1.
Barbara Kuryłło (ur.1950) G2.
Danuta Kuryłło (ur.1952)
G3.
Dorota Kuryłło (ur.1956) G4. Krystyna
Kuryłło (ur.1956)
Grobowiec rodziny Kuryłłów i Bogusławskich - Świętorzeckich na
Cmentarzu w Luboniu - Żabikowie.
Spoczywają tu : Emma Kuryłło ze
Świętorzeckich - Bogusławskich (1888 - 1971), Adam Kuryłło (1893 - 1970),
Hanna Kuryłło (1920 - 2004), Halina Kuryłło (1924 - 2016), Jan Kuryłło
(1922 - 2004),
Maria Bogusławska - Świętorzecka (1868 - 1929) – mogiła
symboliczna. 1/
Jan Adam Kuryłło (1922 - 2004), syn Emmy Kuryłło z d. Bogusławskiej Świętorzeckiej 2/
Halina Kuryłło z d. Nowacka (1924 - 2016), żona Jana Adama Kuryłło 3/
Salon w mieszkaniu rodzinnym w Krakowie przy ul. Kapucyńskiej.
Na fortepianie gra Emma Świętorzecka Bogusławska, na skrzypcach Adam
Kuryłło, przysłuchuje się
Maria Bogusławska Świętorzecka (1868 - 1929) [powiększ]
D2. Gustaw Andrzej Świętorzecki (ur.1833 - zm.1847), bliźniak Gustaw
Andrzej Świętorzecki miał brata bliźniaka Aleksego. Doskonale zapowiadający się
młodzieniec, pobierał naukę z domu razem z dwa lata starszym Bolesławem. Bardzo
inteligentny o wrodzonych zdolnościach do nauki matematyki i języków
obcych. Później wspólnie z bratem kontynuował naukę w Mińsku. W trakcie
letniego pobytu w majątku
Tarasowszczyzna koło Oszmiany, w gminie Holszany (majątek ten w
połowie należał do Anny Świetorzeckiej ) utopił się w stawie dworskim. Przeżył jedynie 14 lat. Pochowany
został na wzgórzu nad rzeką Usą w pobliżu rezydencji
Świętorzeckich w Bohuszewiczach - podobnie jak inni członkowie
rodziny. Na tym wzgórzu wybudowano później kościół - kaplicę pochowalną rodu.
D3. Aleksy Świętorzecki (ur.1833 - zm.1836), bliźniak Aleksy Świętorzecki, ur. 1833 zm. 1836. Brat
bliźniak Gustawa. Od narodzin schorowany. Żył jedynie trzy lata.
D4. Juliusz Maurycy Świętorzecki (ur.1838 - zm.1838) Juliusz
Maurycy Świętorzecki, ur. 1838 zm. 1838. Urodził się w Bohuszewiczach. Żył
kilka miesięcy.
Niedopilnowany przez włościankę - mamkę uległ wypadkowi w stajni
dworskiej w Bohuszewiczach.
Okoliczności wypadku nie są znane. Mimo sprowadzenia doskonałych
lekarzy zmarł po kilku dniach.
D5. Zofia Izabela Świętorzecka (ur.1841), zmarła w dzieciństwie Posiadłości Świętorzeckich : Fot.1. Modrzewiowy dwór
Świętorzeckich w Malinowszczyźnie od strony ogrodu. Rysunek Leona
Wyczółkowskiego zamieszczony w „Tece Litewskiej”. [powiększ] Fot.2. Kaplica pochowalna rodu
Świętorzeckich w Malinowszczyźnie. Rysunek Leona Wyczółkowskiego zawarty w „Tece
Wileńskiej”. [powiększ] Fot.3 Kaplica pochowalna rodu
Świętorzeckich w Malinowsczyźnie, widok obecny. Fot 4. Dwór Świętorzeckich w
Malinowszczyźnie od strony głównej dworu, od podjazdu.
Malinowszczyzna był to rozległy folwark położony
nad strumykiem malinowskim w powiecie
wilejskim, w odległości 34 wiorst
od Wilejki, w pierwszym okręgu
administracyjnym. Usytuowany przy byłej drodze pocztowej z Wilna do Mińska, w
odległości 3 wiorst
od stacji kolejowej Prudy. Przez długi okres
należała administracyjnie do powiatu oszmiańskiego województwa wileńskiego.
Obecnie w rejonie mołodeczańskim obwodu mińskiego, około 11 km na
zachód od Mołodeczna. Majątek ten wchodził w skład
dóbr Lebiedziew należących do kniaziów
Holszańskich, a później Radziwiłłów. Od odległych czasów najpierw dzierżawa,
a następnie
własność
Świętorzeckich. W 1702 roku wydzielony z tych dóbr majątek
kupił szambelan Klemens Świętorzecki herbu Trąby.
Była to jednak znikoma część późniejszej rozległej Malinowszczyzny.
Majątek ten był zawsze awulsem w stosunku do rozległych dóbr
Lebiedziewo. Już
na początku XVIII wieku Malinowszczyzna stała się dzierżawą Świętorzeckich.
Systematycznie rodzina ta
powiększała jej terytorium dokupując na
własność pobliskie tereny. W roku 1826 dokupiono do dóbr malinowskich
Wysokowszczyznę
i Uszę. Ostatecznie przeszła na pełną
własność do Świętorzeckich w roku 1827 z rąk Radziwiłłów. Ten rozległy
majątek był
prowadzony w doskonały sposób przez kilka
pokoleń rodziny. Na uwagę zasługuje okres zwierzchnictwa nad majątkiem
Michała
Świętorzeckiego (1837 – 1891), który doprowadził go do wielkiego
rozkwitu. W celu uzyskania praktyki rolniczej wyjechał na tereny
niemieckie i pracował we wzorcowych gospodarstwach
ziemiańskich. Po powrocie wdrażał z wielkim powodzeniem nowinki techniczne
i rolnicze na terenie Malinowszczyzny i
podległych jej folwarków. Hodowano tam około 250 sztuk bydła z przeznaczeniem
na produkcję
nabiału na dużą skalę. Wybudowano gorzelnię
produkującą wykwintne alkohole, browar wytwarzające doskonałe gatunki piw.
Uruchomiono
krochmalnię, tartak, kościarnię (fabryka mączki kostnej),
sieczkarnię, fabrykę drożdży. Powstała również ananasaria.
Produkcja oparta była na
wspólnym motorze parowym, który był drugim takim rozwiązaniem w tej części
terenów Kresów Wschodnich
po Bohuszewiczach należących również do
blisko spokrewnionej drugiej linii rodu Świętorzeckich. Michał Świętorzecki wziął
udział
w Powstaniu Styczniowym jako poborca
podatkowy na rzecz powstania. Głęboko zakonspirowany uniknął represji po
powstaniu mimo
prowadzonego przez władze rosyjskie śledztwa
w jego sprawie. Piękny modrzewiowy dwór został wybudowany w latach 20 - tych
XIX wieku na planie czworokąta o jednoosiowej elewacji frontowej, w środku której znajdował się ganek, którego trójkątny
szczyt wsparty
był na
dwóch parach kolumn. Ganek służył również jako letni salon i w tym właśnie
celu został oszklony. Od strony ogrodu była naturalna
terasa. Piękny ogród był pełen klombów
kwiatowych z różnymi gatunkami róż. Dwór był przykryty wysokim czterospadowym
dachem
pokrytym gontem. Dwór otoczony był wielkim parkiem
krajobrazowym założonym przez Justynę Świętorzecką wywodzącą się
z Bohuszewicz. Wnętrze dworu miało układ
dwutraktowy, większość pomieszczeń reprezentacyjnych znajdowała się od strony
podjazdu :
duży salon, czytelnia, pokój jadalny w
amfiladzie. Na ścianach wisiały cenne obrazy, m.in. kilka obrazów Leona Wyczółkowskiego, który
był przyjacielem rodziny, portrety przodków, pięknie wykonane drzewo
genealogiczne rodu sięgające bardzo odległych czasów.
W okresie
wojny światowej (1914 – 1918) dom i część zabudowań
gospodarskich zdewastowano i obrabowano, a stojąca w pobliżu
kaplica pochowalna rodu zbezczeszczona w
poszukiwaniu drogocenności. Kości pochowanych w niej osób walały
się po okolicy. W wyniku ustaleń po działaniach
wojennych i po wojnie polsko - bolszewickiej teren ten powrócił do
niepodległej Polski. Rodzina wielkim
wysiłkiem przywróciła go do świetności.
Wielką rolę w tym dziele odegrał Bolesław Świętorzecki (1874 – 1938)
– syn Michała, który
swoje imię otrzymał
na cześć wielkiego krewnego Bolesława Świętorzeckiego (1831 – 1888) z Bohuszewicz.
Doprowadził majątek
do wielkiego rozkwitu przywracając mu
uprzedni kształt i dokupując następne tereny. Zorganizował na wydzielonych
swoich terenach
rezerwat przyrody (fauna i flora). Majątek
Malinowszczyzna był wzorcowy i odwiedzali go najwybitniejsi przedstawiciela
polskiego
życia politycznego, działacze kultury,
artyści. Przebywał w nim
kilka razy między innymi Prezydent RP Ignacy Mościcki.
Bolesław Świętorzecki należał do grona najwybitniejszych polskich
rolników, myśliwych i przyrodników. Opracował jedną z najlepszych
prac dotyczących wilków - ” Monografia wilka” i
cietrzewi – „Monografia cietrzewi”. Obszar majątku razem z
przyległymi folwarkami
wynosił w tym czasie około 2 tys. hektarów
plus niesklasyfikowane tereny leśne. Po jego śmierci majątek objął jego syn
Zygmunt (1911 – 1964). Niestety działania wojenne 1939 –
1945 i ustalenie graniczne po ich zakończeniu wszystko zniweczyły.
Piękny dwór został rozszabrowany i spalony przez partyzantkę sowiecką.
Do naszych czasów zachowała się jedynie część
zabudowań
usytuowanych w okolicy dworu, oficyna, kaplica pochowalna rodu
w kształcie piramidy, obelisk na grobie Michała
Świętorzeckiego oraz pozostałości po parku. Majątek Malinowszczyzna
został opisany w 4. tomie
„Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej” autorstwa Romana
Aftanazego,
a również w „Słowniku geograficznym
Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”.
Opisuje go również w swoich pamiętnikach Michał Kryspin Pawlikowski
oraz w swoich wspomnieniach Zofia Prozorowa ze Świętorzeckich
i Maria Świętorzecka z Bogusławskich.
Natomiast życiorys i dokonania Michała Świętorzeckiego opisał Jakub Gieysztor
w pracy
"Michał Świętorzecki - wspomnienie". Bohuszewice : Rezydencja Świętorzeckich w
Bohuszewicach. Rysunek Tetiany Kijak
Bohuszewicze (Boguszewicze, Bohusevici)) –
majątek ziemski, miasteczko i wieś w północno - wschodniej części dawnego
powiatu
ihumeńskiego położony nad malowniczą rzeką
Usą w odległości 16 kilometrów od jej ujścia. W XIX wieku tereny te należały
do 3 stanu
policyjnego berezyńskiego i 2 okręgu
sądowego. Teren ten należał do parafii katolickiej w Berezynie. Usytuowany w
odległości
32 kilometrów od centrum rejonu miasta Ihumenia. Ogólny obszar samego
majątku użytkowego Bohuszewicz wynosił 5.700 morgów
litewskich – czyli 4.060 hektarów. Tereny te były dzierżawione przez Świętorzeckich
już w początkach XVII wieku, a następnie zostały
wykupione między innymi z rąk rodziny
Lubańskich. Oprócz pól uprawnych znajdowały się tam doskonałe łąki i dorodne
lasy obfitujące
w zwierzynę. Uwagę zwracały piękne gaje
brzozowe i ogromne skupiska dorodnych lip. Dodatkowa powierzchnia lasów
zarejestrowanych wynosiła około 4.000 hektarów. Największy rozkwit majątku przypada na lata
zarzadzania nim właścicieli
(w kolejności) : Tadeusza, Czesława i
Bolesława Świętorzeckich. Do dominium Bohuszewicze nazywanego Ordynacją
Bohuszewicko - Tszaskowszczyźniańską należały miasteczka, wsie,
folwarki, hutory : Bohuszewicze, Trzaskowszczyzna,
Podwołożka,
Budkowo, Swoboda Górecka, Horki, Lada I, Lada II, Główa Lada Tadulicze, Uście, Hanuta,
Kaluha I, Kaluha II, Stary Zadobrycz, części
Rawanicz (Słotwińskich), część Tarasowszczyzny, Parafianka, Czerwony
Bór, Sucin, Dębownik, Sowi Zakątek, Biergoła i inne ziemie
rozrzucone po Mińszczyźnie. Majątek ten
znacznie się powiększył po ślubie Bolesława z Laurą z Zawadzkich, która
wniosła do rodziny
swoje rozległe posiadłości. Wspomnieć też
należy o ziemiach uzyskanych drogą spadkową na Wołyniu. Do majątku należała
otoczona
parkiem i sadami rezydencja pałacowa w
Bohuszewiczach i modrzewiowy dwór w Trzaskowszczyźnie. Po dokonaniu
przeliczeń
można szacować, że całość tego dominium miała
powierzchnie około 23 tys. hektarów. Areał ten i prowadzona tam wzorcowa
gospodarka
stawiała ten olbrzymi majątek wśród
największych i najbogatszych w tej części ziem kresowych. Działalność
gospodarcza opierała się
na uprawie zboża, sadownictwie, prowadzeniu
dużego ogrodu warzywnego, ananasarni dostarczającej owoce na stoły do Wilna,
Mińska,
ale też do Moskwy i Petersburga. Działała
gorzelnia, browar, tartak, rozkwitała produkcja nabiału oparta na własnej
hodowli około 300 krów.
Rozwijała się hodowla koni. Pracowały dwa młyny. Miejscowe pasieki
pozwalały na produkcję wykwintnych miodów bohuszewickich.
Początkowo dwór wybudowany został z modrzewia na wysokiej podmurówce
jako budynek parterowy. W okresie późniejszym
dobudowano klasycystyczną, piętrową, murowaną
część środkową oraz drugą część boczną wzorowaną na pierwszej, gdzie
materiałem
był również modrzew. Autorem projektu
przebudowy był Jakub Kubicki. Część centralna była wybudowana na planie trójosiowym
i powiększona została przez ryzalit i
wielokolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym szczytem. Wnętrze miało układ
dwutraktowy.
Centralnie usytuowany był westybul z dębowo – modrzewiowymi
schodami prowadzącymi do pokoi gościnnych i biblioteki. Od strony
dużego ogrodu znajdował się salon. Rezydencja
ogrzewana była pięknymi zdobnymi piecami kaflowymi i dwoma kominkami
znajdującymi
się w bibliotece i salonie. Pomieszczenia
ozdobione były licznymi obrazami mistrzów holenderskich, francuskich i
polskich. Uświetniały je
również tkane kilimy szkoły niderlandzkiej
przedstawiające sceny biblijne. Wielką wartość miała biblioteka zawierające
miedzy innymi
starodruki. Z salonu wychodziło się do
poniżej położonego ogrodu z nasadzeniami naturalnymi i gospodarskimi. Rośliny
egzotyczne były
na zimę przykrywane. Na miesiące letnie
wystawiano do ogrodu palmy w donicach i agawy. Przed wyjściem głównym
usytuowano owalny
gazon, który jednocześnie był rosarium.
Podjazd do rezydencji przebiegał przy małym jeziorku koło zabudowań. Z
drugiej strony
wybudowany był kościółek neogotycki, który
jednocześnie był kaplicą pochowalną rodu. Obok kościółka był mały cmentarzyk
przodków.
Poniżej kościółka stojącego na wzniesieniu wiła się rzeka Usa, którą w
miesiącach wylewów spławiano drewno w kierunku Berezyny
Dnieprowej. Dalej w stronę miasteczka przechodziło się przez duży sad. Na
osobisty rozkaz carskiego gubernatora Michaiła
Murawjowa - Wieszatiela, za przywódczy udział Świętorzeckich w
powstaniu 1863 roku, większość tej wielkiej posiadłości została
przejęta przez władze carskie. Rezydencja
została doszczętnie zrabowana. Dzieła sztuki przekazano do Moskwy i
Petersburga.
Meble i część wyposażenia sprzedano na licytacjach. Sam budynek został
spalony, a następnie rozebrany. Teren zaorano. Na placu przed szczątkami rezydencji
dokonano egzekucji złapanych powstańców z oddziału Świętorzeckiego i Laskowskiego.
Do czasów współczesnych zachował się jedynie kościółek i kurchanik
powieszonych powstańców.
1/ Pałac w Rawaniczach Słotwińskich (w
części Świętorzeckich) namalowany przez Napoleona Ordę. Projekt tego pałacu wzorowany
był na bryle pałacu w Bohuszewiczach. 2/ Pałac w Rawaniczach obecnie. Fot. 1. Zdjęcie pałacu
Świętorzeckich w Jachimowszczyźnie – pałac spłonął i uległ zniszczeniu Fot. 2. Zdjęcie pałacu
Świętorzeckich w Jachimowszczyźnie przebudowanego z zabudowań dworskich po
pożarze i zniszczeniu starego
pałacu Zdjęcie pałacu Świętorzeckich i
Grabowskich – dworu w Kobylniku - Naroczy Pałac Świętorzeckich w
Wysokowszczyźnie Rezydencja Konstatego Prozora i
jego żony Zofii ze Świętorzeckich w Chojnikach Pałac Konstatego Prozora i jego
żony Zofii ze Świętorzeckich w Ostrohladach Pozostałe
dzieci Jakuba : B2. Józefa Kubicka (ur.1787 - zm.8.04.1812 Warszawa), panna B3. Ludwik Konrad Kubicki (ur.1788 - zm. po kilku
miesiącach) B4. Izabela Helena Józefa Aniela Kubicka (ur.13.05.1791
Warszawa - zm.15.03.1840 Wilków) [zgon zgłosili : Henryk Skrzypkowski, lat 25, zastępca wójta
gminy i Wawrzyniec Zarzecki (w podpisie Zarzycki), lat 36,
rządca dóbr Wilków] m.(śl.22.07.1824 Wilków) Józef
Czekierski h. Rawicz (ur.19.03.1777 Warszawa - zm.20.07.1827
Marienbad) lekarz nadworny Jego Królewskiej Mości, chirurg, dz. dóbr
Pruszków [PSB] [świadkowie ślubu : Tomasz Smoleński, lat 36, Sekretarz Generalny
Biura Budowli Cesarsko - Królewskich, w Warszawie zamieszkały, Józef Gołembiewski, lat 37,
tenutariusz probostwa, Józef
Szczepański, lat 38, podleśny borów królewskich, Konstanty Harasymowicz, lat
27, zastępca wójta Gminy
Wilkowskiej] [1 żona
Józefa Czekierskiego – (śl.27.10.1805) Ludwika Milewska
(zm.27.08.1812), lat 27, poch. Warszawa, cm. Powązkowski] ojc. Stanisław Czekierski (ur.ok.1738 - zm.15.09..1823
Żbików) mat. Agnieszka Wrocińska [Wroczyńska] (ur.+/-1740 -
zm.27.10.1839) Józef Czekierski (ur.
19.03.1777 Warszawa - zm. 20.06.1827 Marienbad) h. Rawicz (niektóre źródła
podają herb Nagroda), syn Stanisława i Agnieszki z Wrocińskich. Miał czterech
braci i jedną siostrę. Brat Walenty (1788 – 1871), podpułkownik wojsk polskich, uczestnik wojen napoleońskich, brat Franciszek
Dionizy był przemysłowcem. Ojciec Józefa był cyrulikiem
i trudnił się chirurgią. Od wczesnych lat przeznaczył syna do tego
zawodu. Józef początkowo naukę pobierał u cyrulika w
Górze Kalwarii, a następnie w szkole medycznej w Warszawie. Józef
Czekierski w roku 1796 rozpoczął studia medyczna w Berlinie, a ukończył je w roku 1800. Po ich ukończeniu udał się do Frankfurtu nad
Odrą i po obronie pracy uzyskał tam stopień doktora medycyny
i chirurgii. W 1801
roku został zatrudniony w powstałej w Warszawie szkole akuszerek jako
profesor – wykładowca i nauczał tam do roku 1818 - do
chwili wcielenia tej szkoły do powstającego Uniwersytetu Warszawskiego. Tam objął katedrą
chirurgii. W roku 1808 zakłada z A. Wolffem, F. Brandtem i J. Celińskim Akademię Lekarską
w Warszawie. Był
twórcą powstałej w roku 1811 pierwszej w Warszawie Kliniki Chirurgicznej w Szpitalu Św. Rocha.
Mimo poważnych obowiązków profesorskich Józef Czekierski wiódł wyjątkowo czynny tryb życia. Prowadził bardzo wziętą
praktykę lekarską i uważany był za jednego z najlepszych polskich medyków. Nie
uchylał się od działalności patriotycznej i publicznej. W okresie i po bitwie
pod Raszynem w 1809 roku gorliwie niósł pomoc rannym narażając wielokrotnie swoje życie. W uznaniu tych
zasług książę Józef Poniatowski odznaczył go Złotym Krzyżem Virtuti
Militari. W roku 1812 urządził w Warszawie szpital dla zbiedzonych i chorych
żołnierzy powracających z wojny z Rosją. Przez
długie lata był lekarzem nadwornym – zamkowym Jego Wysokości. Napisał
znakomitą, czterotomową pracę „Chirurgia”, która została wydana w Warszawie w latach 1817 –
1818. Był członkiem Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk. Oprócz Złotego VM
odznaczony był Orderem Św. Anny, Orderem Św. Stanisława. Dnia 22.07.1824 zawarł, w majątku Wilków, związek małżeński z córką wybitnego architekta Jakuba Kubickiego
– Izabelą Heleną Józefą Anielą Kubicką (1791 – 1840). Był nie
tylko zięciem – ale wieloletnim przyjacielem Jakuba
Kubickiego, a również Józefa Kazimierza Świętorzeckiego i jego syna Aleksego,
który poślubił siostrę jego żony Helenę. Był dziedzicem
wsi Pruszków. Józef i jego brat Walenty byli spowinowaceni, a praktycznie spokrewnieni z Adamem i Władysławem Mickiewiczami. Józef
od dziecka chorował na serce co było wynikiem
wrodzonej wady tego organu. W roku 1826 udał się na leczenie do
Marienbadu (Mariańskie Łaźnie obecnie na terenie Czech). Tam zmarł dnia 20.07.1827 roku. Nabożeństwo
żałobne i pogrzeb miały miejsce we wsi Asow w odległości pół mili od Marienbadu. A2. Maciej
Kubicki
(ur.1758 Warszawa - zm.po 1816), inżynier wojskowy, spiskowiec [PSB, tom 16] W 1783 r. podjął naukę
we Włoszech, którą kontynuował wraz z bratem do 1786 r. 18.03.1790 r.
otrzymał herb Kolumna Skrzydlata (jako podporucznik Korp. Inżynierów Wojsk
Koronnych) 4.01.1792 r. awansowany na stopień
porucznika wojsk inżynieryjnych [porucznik Korpusu Inżynierów
Wojska Koronnego] 1794 r. uczestnik Insurekcji,
członek Rady Wojennej, kwatermistrz korpusu inżynierów, 18.05.1794 r.
awansowany na stopień kapitana, 4.06.1794 r.
awansowany na stopień majora, W czerwcu 1794 r. uzyskal przydział
do korpusu Karola Sierakowskiego na dowódcę inżynierii. 1795 r. po upadku Powstania
Kościuszkowskiego i likwidacji korpusu, w którym służył Maciej Kubicki, znalazł
schronienie w majątku Stara Miłosna, wł. hrabina Marianna Przeździecka z d.
Mostowska h. Dołęga (ur.1761 - zm.1810) Od 1800 do 1845 r. toczył się
proces o pieniądze, później o spadek po Macieju Kubickim, sprawę kontynuowali
Jakub Kubicki, brat, po 1833 r.
Zenon Kubicki, bratanek Jakuba i jego syn Adam Kubicki, Od 24.10.1810 r.
dowódca batalionu saperów, ostatni komendant twierdzy Serock, 1811/12 r. członek honorowy loży
masońskiej „Świątynia Izis” (wraz z bratem Jakubem), 16.09.1816 r.
spisał testament w Warszawie być może : ż.(śl.8.06.1777 Warszawa) Zofia
Sobańska [ur.+/-1759], wdowa [świadkowie ślubu : Kazimierz Trębecki, Łukasz Majewski, Stanisław
Zawacki] [Uwaga dodatkowa : w 1809 r. występuje : JPan Kazimierz Trębicki,
Szkoła Artylerii i Inżynierów] [2] Akt ślubu, 1777 r.
Warszawa, par. św. Krzyż A3. Anna Marta Kubicka (ur.30.07.1761 Warszawa, par. św. Krzyż) [chrzestni : Wojciech Halbiński i Katarzyna Grochowska] Metryka chrztu,
Warszawa, par. św. Krzyż --------------------------------------------------------------------- Przypisy :
[1] Herb Kolumna
Skrzydlata [Dr Helena
Polaczkówna „ Szlachta na Siewierzu Biskupim w latach 1442 -
1790” Lwów 1913 r.] „W 1789 r.
Jakub Kubicki nie podał opisu herbu swego w tekście przysięgi, lecz zamieścił
obok kolorowy jego rysunek
: tarcza kwadratowa, w polu czerwonem stoi kobieta w białej szacie, w prawej
ręce trzyma dymiącą ofiarnicę, w
lewej, którą wsparła o kolumnę, ma dwa wieńce. Labry są niebieskie, hełm,
pancerz i ramy srebrne, korona złota, w
niej pięć piór strusich. Kubiccy są dzisiaj herbu Kolumna Skrzydlata, który
wykazuje pewne podobieństwa z
pierwotnym ; znać, że od tamtego pochodzi, zasadniczo jednak od niego się
różni : w polu czerwonem słup złoty między
dwoma srebrnemi skrzydłami. Nad hełmem w koronie na pięciu piórach strusich
kolumna ze skrzydłami jak
na tarczy. [w przypisach : skutek późniejszej
nobilitacji w Polsce z roku 1790] [2] Być może świadkami
ślubu byli : Kazimierz Trębicki h.
Ślepowron (ur.1.03.1745 Trębice Górne - zm.7.08.1811 Trębice Górne), w 1809 r. występuje :
JPan Kazimierz Trębicki, Szkoła Artylerii i Inżynierów s.
Andrzeja Trębickiego (ur.1703 - zm.22.10.1763 Trębice) i
Franciszki z d. Kalicka h. Dołęga (ur.1705 - zm.23.02.1767) Stanisław Kostka
Zawadzki (ur.13.11.1743 Warszawa - zm.19.10.1806 Warszawa), Korpus Inżynierów
Koronnych, wykładowca Korpusu Kadetów, profesor architektury, generał - major
Wojsk Koronnych, od 1792 r. dowódca kompanii pontonierów, polski architekt
doby klasycyzmu, architekt
Komisji Edukacji Narodowej, studiował w Akademii Świętego Łukasza w Rzymie
[zob. Wikipedia] [3] Świętorzeccy h. Trąby Ciekawostka
genealogiczna Świętorzeckich
Ród Świętorzeckich
herbu Trąby / Brzezina pieczętował się dwoma rodzajami tego
herbu. Ogólnie przyjęty wizerunek herbowy posiada lub srebrną tarczę z czarnymi trąbami okutymi złotymi
pierścieniami. Natomiast część rodu wywodząca się od Antoniego
Świętorzeckiego
( pradziadek Bolesława Świętorzeckiego z Bohuszewicz) pieczętował się
tym herbem o niebieskiej tarczy z trąbami złotymi.
Można to zauważyć w dokumentach heraldycznych. Ten drugi rodzaj herbu
Trąby przypomina herb radziawiłłowski.
Trudno obecnie to wyjaśnić w czym jest
przyczyna. 1/ Trąby – ogólny herb rodu Świętorzeckich 2/ Trąby 1 – herb rodu
Świętorzeckich, którym pieczętowała się część rodziny wywodząca się od
Antoniego Świętorzeckiego
[powrót]
|